Fakihe Öymen‟in Yönetim Kurulu BaĢkanlığı (1941–1948)

TED‟in ilk ve tek kadın Yönetim Kurulu BaĢkanı Fakihe Öymen 1900 yılında bugün Arnavutluk sınırları içersinde kalan ĠĢkodra‟da doğmuĢtur. Darülfünun Coğrafya bölümünden mezun olmuĢ, Bursa Kız Öğretmen Okulunda öğretmenlik ve

müdür yardımcılığı, Derneğe bağlı Bursa Kız Lisesinde de müdirelik yapmıĢtır. Kadınların ilk defa oy kullanabildikleri 1935 seçimlerinde (5.dönem) Ġstanbul milletvekili seçilmiĢ ve bütçe komisyonunda görev almıĢtır. Daha sonra 6. ve 7. dönemlerde Ġstanbul, 8. dönemde de Ankara milletvekili olarak Mecliste görev yapmayı sürdürmüĢtür (wikipedia.org, 2008).

Bursa Kız Öğretmen Okulunda Müdür BaĢyardımcısı iken Nafi Atuf Kansu‟nun baĢkanlığı sırasında 32 yaĢında iken 19 Eylül 1932 tarihinde öğretime baĢlayan Türk Maarif Cemiyeti Bursa Kız Lisesinin ilk Müdürlüğüne getirilmiĢ olan Fakihe Öymen, bu görevi sırasında Liseyi ziyaret eden Atatürk‟ü karĢılamak ve ağırlamak onuruna sahip olmuĢtur (TED, 1978).

Bu olay Fakihe Öymen‟in tanınmasına ve ileriki yıllarda daha üst düzeyde görevler almasına fırsat vermiĢtir. Ballar (2004) kitabındaki yorumunda, Öymen‟i disiplinli, metodik çalıĢmayı ve yenilikleri benimseyen bir eğitimci olarak tanımlamıĢtır.

TED‟in 1978 yılında “50. Yıldönümünde Türk Eğitim Derneği” ismiyle hazırlamıĢ olduğu kitapçıkta Fakihe Öymen‟in ölümünden önce yazmıĢ olduğu anılarına yer verilmiĢtir. Bu kitapçıkta iĢine verdiği önemi gösteren ve yaptıklarını kısaca özetleyen bir anısı da Ģu Ģekilde yer almıĢtır.

“… Dernek başkanlığına derneğin gayet kritik bir anında seçildim. Sekiz yıl başkanlığında fahri olarak çalıştım… Bir şans eseri yönetim kurulunda iyi ve seçkin arkadaşlarım vardı. Derneğin o zamanki başlıca geliri bugünkü maddi imkânlarla ölçülemeyecek kadar mütevazı idi… Dernek başkanlığına seçildiğimde ilk işim, kolej olarak kurulması gaye olan, o zamanki adı ile Yenişehir Lisesi’nin İngilizce öğretiminin kıyafeti üzerinde çalışmak oldu. İngilizce ilkokul üçüncü sınıftan başlıyordu ve öğretim İngiliz ve Amerikalı öğretmenler tarafından yürütülüyordu. Bu öğretmenler içinde Miss. Nasser cidden uzmandı ve İngilizce öğretiminin baş sorumlusu ve takipçisi idi. Ders saati resmi liselerden farklı idi. Haftada 14 saat İngilizce vardı. İngilizce öğretiminin daha verimli olabilmesini sağlamak, kuruluş gayesine erişebilmek için ne yapılması gerektiğini inceleyen bir komisyon kurdum… Daha sonra İngilizce öğretiminin ilk sınıflardan başlaması için Milli Eğitim Bakanlığında hayli teşebbüse giriştim. O zamanki düşünce ve şartlar bana bu

imkânı vermedi… O zaman ilk, orta ve lise için tek bina vardı. Okulun bahçesinin bitişiğinde bir arsayı, ilkokul yapılmak üzere Başbakan Sayın Dr. Refik Saydam derneğe hediye etti. Bugünün maddi imkânlarından yoksun olan derneğin kısır bütçesi ile yeni bir bina yaptırmak şerefine erişemedim. Yenişehir Lisesi ciddi öğretimi ve disiplinli, eğitimli idarecileri ile çevresinde seçkin bir kuruluş oldu… Son zamanlarda çok yorulmuştum. Parlamentoda bütçe komisyonunda idim. Orada yoğun bir çalışma vardı. Bir ara dernekten ayrılmaya karar verdim. Arkadaşlarım kabul etmediler. Nihayet bir gün ayrılış dilekçemi derneğe verdim ve o akşam İstanbul’a gittim… Ben dernekten ayrıldıktan sonra Bursa Kız Lisesi, bu ideal kuruluş, mali yardım yapılamadığı için kapandı…” (TED, 1978)

24 Nisan 1941 tarihli toplantıda Yönetim Kurulu BaĢkanı Refet Ülgen‟in yazılı istifasıyla boĢalan koltuğa Fakihe Öymen oturmuĢ, 1939 yılında yapılan III. Olağanüstü Kurultayda belirlenen Yönetim Kurulu birkaç görev değiĢikliği dıĢında aynı isimlerle korunmuĢtur.

Yönetim kurulu:

17 Eylül 1941 tarihli toplantıda; Ankara YeniĢehir Lisesi‟nin gerçek bir kolej haline gelebilmesi için Ģimdiden etkili tedbirler alınmasına ve matematik, fen derslerini Ġngilizce diliyle öğretebilecek bir veya iki Ġngilizce öğretmeninin görevlendirilmesine,

21 Ekim 1942 tarihli toplantıda; UĢak Lisesi‟nin Derneğe devri konusu görüĢülmüĢ, bu konuda Kütahya Valiliğine bir yazı yazılmasına,

25 Ekim 1945 tarihli toplantıda; Ege Lisesi‟nin durumu hakkında görüĢmeler yapılmıĢ ve ortaokul kısmında öğrenci sayısının azlığı da göz önüne alınarak kapatılmasına ve sadece lise kısmının kalmasına,

28 Ocak 1946 tarihli toplantıda; YeniĢehir Lisesi Ġlkokul bölümü BaĢöğretmenliğini vekil olarak yürüten öğretmen Fikriye Okyay‟ın asil olarak tayinini ön gören Dernek MüfettiĢi ġefik Yürekli‟nin düzenlediği raporunun kabulüne,

31 Mayıs 1947 tarihli toplantıda; YeniĢehir Lisesi masaya yatırılmıĢ, öğrenci sayısının azalması ve okulun geleceğine iliĢkin kaygılar ortaya konmuĢtur. Sonuç olarak lisan eğitimine daha da önem verilmesi ve fizik, kimya, matematik gibi bazı derslerin Ġngilizce okutulabilmesi için Bakanlığın yardımlarının alınması karalaĢtırılmıĢtır. Yapılan giriĢimler sonucu, MEB, yardım vaadinde bulunmuĢtur.

10 Ocak1949 tarihli toplantıda; 8 Ocak 1949‟da ĠçiĢleri Bakanı Münir Hüsrev Göle, Mili Eğitim Bakanı Tahsin Banguoğlu ve Dernek baĢkanı Fakihe Öymen‟in yaptıkları toplantıyla Ġstanbul‟da TED‟e bağlı öğrenci yurtlarının MEB‟e devredilmesi yönünde alınan kararın onayına karar vermiĢtir (Ballar, 2004)

Bu dönemde 1944 yılında dört kız öğrenci tarafından “TMC YeniĢehir Lisesini Bitirenler Derneği” kurulmuĢ ve daha sonraki dönemlerde bu dernek “TED Anakara Koleji Mezunlar Derneği” adını almıĢtır. Dernek 1963 yılına kadar 19 yıl boyunca TED, bu tarihten sonra ve günümüzde de TED Ankara Koleji Mezunları Vakfı çatısı altında faaliyetlerini sürdürmektedir (TED, 1978).

Bu dönemde alınan önemli kararlardan birisi de “Türk Maarif Cemiyeti” olan Derneğin adının 1946 yılı itibariyle “Türk Eğitim Derneği” Ģeklinde değiĢtirilmesidir. 8 Haziran 1946‟da toplanan Derneğin Genel Kurulunda gündemin beĢinci maddesinde yer alan Ana Tüzük değiĢikliği kabul edilmiĢtir. Buna göre; Ana Tüzüğün birinci maddesindeki Türk Maarif Cemiyeti adının “ Milli Eğitim Derneği” olarak değiĢtirilmesi kabul edilmiĢtir (TED, 1946).

Söz konusu Genel Kurula göre Derneğin ismi “Milli Eğitim Derneği” olarak değiĢtirilse de bu tarihten itibaren belgelerde “Türk Eğitim Derneği” adının kullanıldığı tespit edilmiĢtir. Resmi olarak Derneğin isminde “Türk” kelimesinin kullanılması, Bakanlar Kurulunun 10.1.1974 tarih ve 7/7710 sayılı kararı ile kabul edilmiĢ ve 21.1.1974 tarih ve 14775 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak bu tarihten

itibaren derneğin ismi resmen bugünkü Ģekli olan “Türk Eğitim Derneği” Ģeklini almıĢtır.

3.2.5 Galip Balkar ve Kamil Ġdil’in Yönetim Kurulu BaĢkanlıkları