• Sonuç bulunamadı

BÖLÜM 3. ENDONEZYA’NIN 2014-2018 YILLARI ARASINDA ASEAN

3.1.2 Endonezya’nın ASEAN Ekonomi Topluluğu’ndaki Sosyal Konumu

76 kriterleri karşılamasını gerektirmesi ve iyi yönetişim, açık ekonomi, potansiyel doğal kaynaklar ve güvenlik sağlamış olmasıdır. Doğrudan Yabancı Yatırım (DYY) şeklinde yurt dışından yatırım akışı ulusal verimliliği etkilemektedir. Bu, yatırımcı ülke tarafından getirilen teknoloji, yönetim ve uzmanlığın transferinden kaynaklanmaktadır.

Verimlilikteki artış, hem iç tüketim hem de ihracat için artan üretim üzerinde bir etkiye sahip olacaktır.

Tüm ASEAN üye ülkeleri arasında Endonezya, Singapur’dan sonra ikinci en büyük Doğrudan Yabancı Yatırım ev sahibidir. Bu yatırım çoğunlukla Avrupa ülkeleri, ABD ve Japonya’dan gelmektedir. Oysa ASEAN içi Doğrudan Yabancı Yatırım bağlamında Endonezya, Singapur’dan daha fazla yabancı yatırıma ev sahipliği yapan, özellikle 2014-2108 döneminde en yüksek alıcısı konumundadır. 2014-2018 yılında ASEAN’da en çok Doğrudan Yabancı Yatırım çeken sektörler genel olarak şunlardır: 1) Finans ve sigorta. 2) İmalat. 3) Toptan ve perakende ticaret. 4) Emlak. 5) Tarım, ormancılık ve balıkçılık (ASEANstats, 2020).

3.1.2 Endonezya’nın ASEAN Ekonomi Topluluğu’ndaki Sosyal Konumu

77 ulaşım işbirliği ASEAN Ekonomik Topluluğu planında yoğun bir şekilde vurgulanmaya devam etmektedir. Çünkü bağlantı, büyümeyi ve üretkenliği teşvik etmenin yanı sıra pazarlara ve fırsatlara erişimi artırmada önemli bir rol oynamaktadır.

ASEAN ulaştırma işbirliği, insanların ve malların verimli ve güvenli bir şekilde taşınmasını kolaylaştırarak insanları bir araya getirerek iletişimi güçlendirmeyi ve aynı zamanda daha iyi hizmetler ile en yüksek güvenlik derecesini sağlamayı amaçlamaktadır. Taşımacılıkta ASEAN işbirliğinin gerçekleştirilmesinin önemli örnekleri, Nisan 2016’da kurulan Hava Hizmetleri Çok Taraflı Anlaşması ve Hava Taşımacılığı Hizmetlerinin Tam Serbestleştirilmesine İlişkin Çok Taraflı Anlaşma gibi belgelerde ortaya çıkmaktadır. Uluslararası hava yolcularına ilişkin istatistikler yani kayıtlı hava taşıyıcıları tarafından taşınan uluslararası yolcular, bir ülkenin ne kadar çekici veya önemli bir uluslararası varış noktası olduğunu gösterir. 2018 yılında tüm ASEAN üye devletlerinde toplam dış hat yolcu sayısı 2014 yılından itibaren artmıştır.

ASEAN İstatistik Yıllığı (2020), 2019 yılında en çok dış hat yolcu sayısına sahip üye devletlerin Tayland (81,4 milyon), Singapur (64,9 milyon), Malezya (52,2 milyon) ve Endonezya (37,3 milyon) olduğunu belirtmiştir. Bu arada Brunei Darussalam, Lao PDR ve Myanmar’daki dış hat yolcu sayısı 6 milyonun altında olmuştur. Büyüme açısından uluslararası hava yolcuları, 2005-2019 döneminde yılda ortalama %18,7’lik oranla Endonezya’da diğer ASEAN üye ülkelerine göre daha hızlı büyümüştür. Merkezî İstatistik Ajansı’nın (2020) verilerine göre 2018 yılında Endonezya’ya yabancı turist ziyaretleri çoğunlukla şu ülkelerden gelmiştir: 1) Malezya, 2.503.344 kişi. 2) Çin, 2.139.161 kişi. 3) Singapur, 1.768.744 kişi. 4) Doğu Timor, 1.762.422 kişi. 5) Avustralya, 1.301.478 kişi. Endonezya, her yıl diğer bölgelere kıyasla Güneydoğu Asya’dan en fazla sayıda yabancı turist almaktadır. Ancak COVID-19 salgını nedeniyle getirilen seyahat ve hareket kısıtlamaları, ASEAN’a gelen ziyaretçi sayısını önemli

78 ölçüde azaltmıştır. Ocak-Haziran 2020 döneminde geçen yılın aynı dönemine göre

%65,1 düşüşle ASEAN’a yalnızca 24,7 milyon ziyaretçi gelmiştir (ASEANstats, 2020).

Ülkeler arasında ulaşıma kolay erişim bağlamında bir ASEAN üyesi ülke olarak Endonezya, Güneydoğu Asya bölgesinden yabancı iş gücü göçü akışında bir artış yaşamıştır. Ulaşıma kolay erişimin yanı sıra Güneydoğu Asya bölgesindeki diğer ülkelerden Endonezya’ya ve Endonezya’dan Güneydoğu Asya bölgesindeki diğer ülkelere göç, ASEAN üyesi ülkelerin coğrafi yakınlığından ve ekonomik büyüme ile refahtaki farklılıklarından kaynaklanmaktadır. (Ismanto, 2017: 273). Serbest iş gücü akışı, ASEAN ekonomik entegrasyon sürecinin ilk ayağı yani tek pazar ve üretim üssü gerçekleştirmeye yönelik ana gündemlerinden biridir. Serbest emek akışı, malların, hizmetlerin ve yatırımın serbest akışına ek olarak önemli bir bileşendir.

ASEAN Ekonomik Topluluğu içinde serbestçe hareket edebilen birkaç meslek vardır. 2016’nın başlarından itibaren ASEAN düzeyinde Karşılıklı Tanıma Anlaşmalarına (Mutual Recognition Agreement/MRA) sahip sekiz meslek vardır. Sekiz meslek arasında mühendislik hizmetleri/mühendisler, diş hekimleri, hemşireler, mimarlar, anket çalışanları, muhasebeciler, sağlık pratisyenleri ve turizm profesyonelleri bulunmaktadır. ASEAN üyesi ülkeler arasındaki yeni anlaşma, MRA aracılığıyla ASEAN bölgesinde serbestçe hareket edebilen diğer meslekleri de ekleyebilmektedir.

ASEAN’da Endonezya, yoğun nüfusu nedeniyle en yüksek iş gücüne sahip ülke olmasına rağmen Endonezya’nın ASEAN’daki iş gücüne katılma oranı12, 2018’de yalnızca %67,3 ile Vietnam, Tayland, Malezya, Singapur ve Kamboçya’dan sonra altıncı sırada yer alıyor. Endonezya ve Filipinler’de tarım sektöründeki istihdam yüzdesi, sanayi ve hizmetler sektörlerine kaymaya rağmen sırasıyla %27,3 ve %22,9 ile

12 İş gücüne katılma oranları, iş gücünün toplam çalışma çağındaki nüfusa bölünmesiyle hesaplanır.

Çalışma çağındaki nüfus, 15 ila 64 yaş arasındaki insanları ifade eder (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı, 2020).

79 önemli olmaya devam etmektedir. Buna ek olarak iş gücüne katılım oranlarındaki cinsiyet eşitsizliği, 2019’da kadınlarda %51,9’a kıyasla erkekler için %83,1 ile en yüksek oranda Endonezya’da olurken onu sırasıyla %74,8 ve %76,8 ile %47,6 ve %49,6 oranlarıyla Filipinler ve Myanmar izlemiştir.

ASEAN üyesinin iş gücünün kalite standartlarının her ülkede farklılık gösterdiği için Karşılıklı Tanıma Anlaşması (Mutual Recognition Agreement/MRA)’nın Güneydoğu Asya bölgesinde uygulanmasına rağmen diğer ülkelerden çalışanların niteliklerini otomatik olarak kabul etmezler. Bu, diğer ülkelerden gelen işçilerin hedef ülkedeki standartları ve hükümleri karşılamaya devam etmesini sağlamaktadır. Böylece hükümetin kendi ülkesinin ulusal iş gücünü korumasının bir yolu olduğu söylenebilir.

Örneğin, Endonezya’da çalışmak isteyen yabancı işçiler, Endonezya hükümeti tarafından tanınan Endonezya Dili Merkezi gibi resmî bir kurumdan Endonezya dili sertifikasına sahip olmalıdır.

Bir ülkenin refahını değerlendirmekle ilgili diğer unsur da İnsani Gelişme Endeksi verilerdir.

İnsani Gelişme Endeksi (İGE), insani gelişmenin temel boyutlarındaki ortalama başarının özet bir ölçüsüdür: uzun ve sağlıklı bir yaşam, bilgili olmak ve makul bir yaşam standardına sahip olmak. İGE, insanların ve yeteneklerinin bir ülkenin kalkınmasının değerlendirilmesinde tek başına ekonomik büyümenin değil nihai kriter olması gerektiğini vurgulamak için oluşturuldu. (Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, 2020).

2014-2018 yılları arasında Singapur, Brunei Darussalam ve Malezya olmak üzere üç AMS 2018’de en yüksek İGE (İnsani Gelişme Endeksi) kategorisinde yer alırken, Tayland ise yüksek kategoride yer almıştır. Kalan altı ASEAN üye devleti, Endonezya dâhil orta İGE kategorisinde olmuştur. Özellikle Endonezya’da İGE artışı

80 her yıl olmakta ve 2014-2018’deki İGE birikimi, tüm ASEAN üyeleri arasında en yüksek beşinci sırada ve Endonezya’daki İGE de 2014-2018 arasında her yıl

artmaktadır.

Tablo 3.8. ASEAN’da İnsani Gelişme Endeksi, 2014-2018

Ülke 2014 2015 2016 2017 2018

Singapur 0.924 0.925 0.930 0.932 0.935

Brunei 0.864 0.865 0.852 0.853 0.845

Malezya 0.787 0.789 0.799 0.802 0.804

Tayland 0.738 0.740 0.748 0.755 0.765

Endonezya 0.686 0.689 0.691 0.694 0.707

Filipin 0.679 0.682 0.696 0.699 0.712

Vietnam 0.678 0.683 0.689 0.694 0.693

Laos 0.582 0.586 0.598 0.601 0.604

Kamboçya 0.558 0.563 0.576 0.582 0.581

Myanmar 0.552 0.556 0.574 0.578 0.584

(Kaynak: ASEAN Statistical Yearbook, 2020)

Endonezya’da ASEAN Ekonomi Topluluğu hakkındaki halkın farkındalığının düşük olduğu kabul edilmektedir. Buna büyük şehirlerde yaşayan insanlar da dâhildir.

Halkının ASEAN’ın rolü ve etkisi hakkında bilgi eksikliğine rağmen üyeliğin çeşitli alanlarda Endonezya’ya fayda sağlama potansiyeline sahip olduğuna ve Endonezya’nın Güneydoğu Asya’da daha aktif bir rol oynamasını desteklediğine inanmaktadırlar (Benny, & Abdullah, 2011).

81 ASEAN Ekonomik Topluluğu’nun sürdürülebilirliğine ilişkin kamu bilincinin getirilen serbest piyasanın etkisinin doğrudan veya dolaylı olarak tüm grupları etkileyeceği düşünülerek temelde daha da iyileştirilmesi gerekmektedir. ASEAN Ekonomi Topluluğu’nun tüm insanlar tarafından hissedilebilecek etkilerinden bazıları ulaşım seyahat masraflarında azalma, telekomünikasyon masrafları veya internet kullanım miktarındaki artıştır. Bu, ASEAN’ın mal, hizmet ve yatırım üzerindeki gümrük vergileri ile vergilerindeki ticari engelleri kaldırmak gibi tarife dışı engelleri azaltmak ve kaldırmak için birlikte çalışma hedefini ifade eder. Dolayısıyla Güneydoğu Asya’da bağlanabilirliği, katılımı artırmak ve bölgesel tüketim ihtiyaçlarını karşılamak için ASEAN üye ülkeleri tarafından yapılır.

3.1.3 Endonezya’nın ASEAN Ekonomi Topluluğundaki Siyasi Konumu