• Sonuç bulunamadı

e-Devlet Yapısında Birlikte Çalışabilirlik

4. BÖLÜM: BİLGİ YÖNETİM SİSTEMLERİNDE BİRLİKTE

4.3. e-Devlet Yapısında Birlikte Çalışabilirlik

80

unsurlarının birbirleri ile uyumlu vizyonlara sahip olmalarının sağlanması, birlikte çalışabilirlik seviyelerine ilişkin projelerde önceliklerin belirlenmesi, planlama, karar verme ve uygulama süreçlerine ilişkin stratejilerin belirlenmesi faaliyetlerin en üst siyasi irade seviyesinde ele alınması gereken çalışma alanlarıdır.

e-Devlet politikasının üst seviyede temsil edilmesi, devlet teşkilatında sorumlu mercilerin belirlenmesi başarıyı etkileyen temel unsurların başında gelmektedir. e-Devlet çalışmalarının daha etkin şekilde koordinasyonunun sağlanması için idari kapasitenin geliştirilmesi, kurumlarda e-devlet/e-dönüşüm proje temsilcilerinin belirlenmesi, eğitim ve rehberlik hizmetlerinin sunulması, veri sahipliği ve paylaşımı gibi veri yönetimine ilişkin konularda ortaya çıkan idari sorunların çözülmesi, e-devlet çalışmaları yürüten kamu kurum / kuruluşlarının kendi aralarında koordinasyon, iş birliği ve bilgi paylaşımının artırılması, politikaların uygulanmasında idari bütünlük, eşgüdüm ve finansal destek sağlanması diğer politik unsurlardır.

c) Sosyal ve Kültürel

Sosyal ve kültürel faktörler, her üç birlikte çalışabilirlik seviyesini de ilgilendirmesi ve kullanıcıyı (insanı) odak noktasına almasıyla kritik öneme sahiptir.

Kamu yönetiminin hedeflerini, vatandaşların ihtiyaçlarını karşılayan birçok hizmet geliştirilebilir. Kullanıcıların bu hizmetlerin potansiyelini fark edip benimsemesinin sağlanması başarıyı doğudan etkileyen unsurların başındadır. Kurum içi ve kurumlara arası ortak iş geliştirmek için bilgi birikimi ve kaynak ihtiyacıyla birlikte başarıyı belirleyen insan unsurudur. Elektronik uygulamalar tasarlanırken birey/organizasyon/toplum seviyesinde konunun sosyal, kültürel ve psikolojik boyutları ele alınmalıdır.

Bilgi eksikliği, gücünü sahip olduğu bilgiye bağlama, bilgi paylaşımı sonucu konumunda değişiklik veya düşüş endişeleri kişisel veya kurumsal dirence sebep olabilmektedir. e-Dönüşüm faaliyetleri yürütülürken iş süreçlerinde yer alan tüm birim ve bireylerin ihtiyaçları detaylı olarak analiz edilmeli, gerekli eğitim faaliyetleri uygulanmalıdır.

81

Aralıklı Entegrasyon Tamamlanmış

Katalog -Çevrimiçi varlık -Katalog sunum -İndirilebilir formlar

İşlem

- Çevrimiçi hizmetler ve formlar

-Çevrimiçi işlemleri destekleyici veritabanı

Dikey Entegrasyon - Benzer işlevli üst seviye sistemlere bağlı lokal sistemler

Yatay Entegrasyon - Farklı fonksiyonlu sistemler arası entegrasyon - Vatandaşların tek noktadan alışverişi KarmıkBasit

Teknolojik ve Organizasyonel Karmıklık

dikey bağlantılarla farklı sistemlerle birlikte çalışma kapasitelerini değerlendirmektedir.

Kurumsal Web sayfalarının hazırlanıp, bilgilendirici içeriğin yer aldığı tek yönlü iletişim platformları zamanla kullanıcıların e-posta, site içi arama, form vb. belge indirme, uzman yardımı alma gibi sınırlı etkileşime dönüşmüştür. Teknolojik imkânların artması ve iş süreçlerinin e-dönüşümüyle etkileşim seviyesi artarak iş ve işlemlerin çevrimiçi yapılabildiği e-uygulamalar ortaya çıkmıştır (Uçkan, 2003:49).

Günümüzde e-uygulamalar, kurum içi ve kurum dışı diğer uygulamalarla yatay ve dikey bilgi alışverişi yapabilen bütünleşik sistemlerin bir parçasına dönüşmektedir.

Kamu alanında bilişim teknolojilerinin kullanım ve gelişim seviyesini sistematik olarak değerlendirmek amacıyla birçok e-devlet gelişim/evrim/olgunluk modeli geliştirilmiştir (Baum ve Di Maio, 2000; Howard, 2001; Layne ve Lee, 2001; Leigh ve Atkinson, 2001; UN/ASPA, 2002; Seifert, 2003; Schelin, 2003; Reddick, 2004; West, 2005; Siau ve Long, 2005; Andersen ve Henriksen, 2006; Anttiroiko, 2008). Internet ağının varlığı ile başlayıp birleşik e-uygulamalara uzanan aşamaları gösteren bu modeller gerçekleştirilecek faaliyetlerin sırasını ve seviyesini basamaklı modeller kullanarak ortaya koymaktadır. e-Devlet yapısının gelişim boyutlarını ve aşamalarını gösteren olgunluk modelleri arasında en popüler çalışmalardan biri olan Layne ve Lee, çalışmasında konuyu dört aşamada değerlendirmektedir (Layne ve Lee, 2001:123-125):

Şekil 17. "e-Devlet Gelişiminin Boyutları ve Aşamaları"

(Layne & Lee, 2001:124)

82

1. Web Katalog Aşaması: Devlet kurumları bir web sitesi üzerinden görünür hale gelmiştir. Hizmetlere ilişkin açıklayıcı ve iletişim bilgilerinin yer aldığı Web sayfalarından elektronik doküman ve form indirilebilmekte, kurumla e-posta ile iletişim kurulabilmektedir.

2. İşlem Aşaması: Vatandaşın kamu kurumuna giderek fiziksel ortamda yaptığı bazı işlemlerin internet üzerinden yapabildiği, iş süreçlerinde e-dönüşüm faaliyetlinin başlatılıp teknik altyapının geliştirildiği aşamadır.

3. Dikey Bütünleşme: Farklı kurumların sistemleri arasında veri alışverişinin sağlanması, sistemler arasında entegrasyon ve bütünleştirme, farklı kurumlarca yürütülen benzer/tamamlayıcı hizmetlerle, farklı kurum ve hizmetlere tek platform üzerinden erişim faaliyetlerinin yürütüldüğü aşamadır.

4. Yatay Bütünleşme: Aynı/tamamlayıcı hizmet sunan kurumların bir araya gelerek kurumsal sınırların kaldırıldığı, farklı organizasyonların bilgilerinin eş biçimli kullanılarak tek bir platform üzerinden hizmetlerin yürütüldüğü aşamadır. Yatay bütünleşme aşaması teknik, anlamsal ve organizasasyonel seviyede birçok birlikte çalışabilirlik faaliyetiyle birlikte sürecin yasal ve politik açıdan desteklenmesine bağlıdır.

e-Devlet olgunluk modelleri, kullanıcılara kesintisiz bilgi ve hizmet sağlamanın, e-devletin yapısının farklı katmanlarında karmaşık ilişkiler içerdiğini göstermektedir.

Bu modeller, e-devlet kabiliyetlerinin mütevazı bir şekilde başladığını ve başlangıçta statik, tek yönlü bilgi sağladığını, ancak giderek daha karmaşık bir şekilde büyüdüğünü ve etkileşimli ve işlemsel yetenekler eklediğini göstermektedir. Modeller, yatay ve dikey entegrasyon, ana portallar ve kesintisiz örgütler arası değişimlerin gelişimini içeren e-devletin nihai bir evrimini öngörmektedir (Chen ve vd., 2007:716). Olgunluk seviyesi yüksek e-devlet düzeylerine ulaşması teknoloji, veri, organizasyon ve politika alanlarında uyum çalışmalarını gerektirmektedir.

Kamu kurumları arasında ve kamu kuruluşları ile özel kuruluşlar arasında geliştirilmiş birlikte çalışabilirlik, e-devleti daha başarılı kılmak için kritik öneme sahiptir (Pardo ve Tayi, 2007:695). e-Devletin başarısı için vatandaş odaklı, hesap verebilir, şeffaf, etkili ve verimli kamu hizmetlerinin geliştirilmesine (Scholl ve Klischewski, 2007:889), kamu bilgi kaynakları ve süreçlerinin entegrasyonu, dolayısıyla bağımsız bilgi sistemlerinin birlikte çalışmasına ihtiyaç vardır. Bununla birlikte, çoğu entegrasyon ve birlikte çalışma çabaları ciddi zorluklar ve sınırlamalar ile

83

Şekil 18. e-Devlet Yapısında Birlikte Çalışabilirlik Olgunluk Seviyeleri (Gottschalk, 2009:78)

Bilgisayar b

Teknik ve semantik konular çözümlenmiş

İş süreçleri birbirine bağlı

Süreç

Bilgi Paylaşılıyor Bilgi

b

Faydalar paylaşılıyor Değer

b

Hedefler Uyumlu Hedef

b

Zaman Organizasyonel Birlikte

Çalışabilirlik

karşı karşıyadır. Bu alanda yapılacak faaliyetler bilişim sistemleri, bilgi politikası ve kamu yönetimi alanlarını kapsayan büyük bir tasarım ve uygulamayı gerekli kılmaktadır.

Her e-devlet projesinin içeriği farklıdır. Farklı hizmetler farklı teknoloji, semantik olgu ve süreçlere dayanır. Aynı zamanda bunlar farklı faktörlerden etkilenir (Novakouski ve Lewis, 2012:13). Farklı sistemlerin hangi birlikte çalışabilirlik gereksinimlerine sahip olduğunu tespit etmek için, hizmet ettikleri ve beslendikleri grupların ihtiyaçlarını incelemek yararlı olacaktır.

Birlikte çalışabilirliği sağlamada organizasyon yapıları dikkate alınmalıdır. Her organizasyonun birlikte çalışabilirlik kapasitesi ve ihtiyaçları farklıdır. Organizasyonel birlikte çalışabilirlik için kurumun kültürü, misyonu, vizyonu, değerleri ve ekonomik, sosyal ve çevresel politikaları ile ilgili stratejik yönleri etkilidir. Kurumlar öncelikle iç ve dış paydaşlarla iş birliğini geliştirmeyi stratejik hedef olarak belirlemelidir.

Hizmetlerini ve iş süreçlerini bu hedef doğrultusunda gözden geçirerek gerekli değişim ve dönüşüm faaliyetlerini gerçekleştirmelidir. Kurumsal bilgi varlıklarını tanımlanmalı, bilginin kullanımına ilişkin usul ve esasları tespit edilmelidir. Uygulamaların, veri ve iletişim bileşenlerinin otomatik olarak birbirine bağlanmasına yardımcı olan platform ve mimarisine ilişkin bilişim altyapısını değerlendirmelidir. Bunlarla beraber birlikte çalışabilirlik süreçlerine katılan çalışanlarının becerilerini, yeterliliklerini, rollerini ve iş birliği kültürünü dikkate almalıdır.

84