• Sonuç bulunamadı

1.2. Borçlar Hukukunda Tıbbi Müdahale ve Tedavi

1.2.2. SözleĢmenin Tarafları Bakımından Tıbbi Müdahale ve Tedavi

1.2.2.2. Doktorun Hakları ve Sorumluluklarının Niteliği

1.2.2.2.1. Doktorun Hakları

Doktor hakları, değiĢen tıp dünyasında ağır görevler üstlenen doktoru tamamen savunmasız bırakmamak adına kabul edilmiĢtir.26

1.2.2.2.1.1. ÇağdaĢ Bilimsel Tıp Olanaklarını Uygulama Hakkı

Bu hakkın temelinde, doktor bunu hastası için istemektedir. Aynı zamanda bu hak ile hastasını daha iyi, daha çabuk tedavi etme isteği ile beraber iyi doktor olma arzusu yer alır. Doktor bu hakka dayanarak hastasını ileri teknik ve donanıma sahip sağlık sunucusuna sevk edebilir.

25 ER, Ü. (2008), Sağlık Hukuku, s.97, Ankara. 26 www.hekimhaklari.com

17

1.2.2.2.1.2. Mesleğini Uygularken Etik Ġlkelere Bağlı Olma Hakkı

Doktor tıbbi müdahalede bulunurken yasal ya da ekonomik değerlerle çatıĢtığında etik kurallara bağlı olma hakkına sahiptir. Bu hak doktora, hastayı ya da tedaviyi reddetme hakkı verir.

1.2.2.2.1.3. Doktorun Baskı Altında Olmadan Mesleğini Uygulama Hakkı

Klinik özgürlük özellikle adli doktorluk konusunda da sıkça rastlanan bir durumdur. Burada doktorun; Cumhuriyet Savcılığına, Türk Tabipler Birliğine, Dünya Hekimler Birliğine ve iç hukuk tüketildiğinde Avrupa Ġnsan Hakları Komisyonuna baĢvurma hakkını tanımlar.

1.2.2.2.1.4. Doktorun Kendi Değerlerine Ters DüĢen Durumlardan Kaçınma Hakkı

Her ne kadar „„Hasta açısından sorumluluk yaratmaz ise……‟‟ Ģerhi olmasına rağmen bu hakkın varlığı doktorun toplumsal ve ulvi bir görevi yerine getiriyor olması nedeniyle kendi değerlerinin çatıĢması durumu çeĢitli tartıĢmaları da beraberinde getirecektir.

1.2.2.2.1.5. Doktorun Kendi Sağlığını Koruma Hakkı

Doktor mesleğini yerine getirirken kendi sağlığını korumak için gerekli önlemleri alma ya da almasını isteme hakkına sahiptir. Bu istemin insan hakları yasasına da uygunluğu tartıĢılmaz.

18

1.2.2.2.1.6. Doktorun Ücret Ġsteme Yada Yeterli Gelir Düzeyi Talep Etme Hakkı

Burada söz konusu edilen ücret, serbest çalıĢan doktorlar için muayene ücreti Ģeklindedir. Yeterli gelir düzeyi talep hakkı ise kamu ya da özel sektörde çalıĢanlar için düĢünülmüĢtür. Ancak bazı özel sözleĢmelerde olabilecek ya da özel hükümle sözleĢmede yer alabilecek durum dıĢında tüm hukuki iĢlemlerde ücret esastır. Ücret, hem doktorun kendi hayatını devam ettirebilme hem de mesleğindeki geliĢmeleri takip edebilmesi için gerekli materyalleri satın alma, kongre ve seminerlere katılabilme gibi harcamaları gerçekleĢtirebilme durumu yaratır.

1.2.2.2.1.7. Doktorun Hastayı Reddetme Hakkı

Hasta-doktor iliĢkisinin esasını güven oluĢturur. Hastanın doktora güvenmemesi söz konusu ise doktorunda hastaya güvenmeme durumunun kabulü gerekir. Ancak hastanın hayatını tehlikeye sokabilecek durumları ve acil durumları ayrıktır. Tıbbi Deontoloji Tüzüğü 18. madde uyarınca acil durumlar bu hakkın kullanılmasına doğal olarak olanak vermez.

1.2.2.2.1.8. Doktorun Yönetsel Süreçlere Katılma Hakkı

Doktorun sağlıkla ilgili mevzuata görüĢ bildirme hakkı olarak tanımlanabilir. Ancak kamuda görev yapan doktor Devlet memurluğu konumuna aykırı düĢmemek kaydıyladır.

1.2.2.2.1.9. Doktorun DanıĢma Hakkı

Tıpta konsültasyon olarak da tanımlanan bu durum doktorun en az kendi kadar mesleğini iyi yerine getiren ya da daha çok deneyime sahip olduğu meslektaĢlarıyla ortak karar verme hakkıdır. Ancak sorumluluk açısından danıĢan doktorun sorumluluğu değiĢmemektedir.

19

1.2.2.2.1.10. ĠyileĢme Garantisi Vermeme Hakkı

Tedavi olmak isteyen hasta ile doktor arasında yazılı ya da sözlü tedavi sözleĢmesi var sayılır. Bu sözleĢme Tıbbi Deontoloji Tüzüğü 13. maddesi uyarınca doktor bilimsel yöntemlerle tanıyı koyar, tedaviyi uygular. Tedavi sonucunda doktor iyileĢme garantisi vermek zorunda değildir. Tüm tedaviler kiĢisellik arz eder. Ancak tedavi garantisi vermeme eser sözleĢmesin de söz konusu değildir. Zira tedavi sözleĢmeleri; vekâletsiz iĢ görme ya da vekâlet sözleĢmesi dahilinde kabul edilirken diĢ, ortopedi ve estetik müdahaleye eser sözleĢmesi hükümleri uygulanır. Böylece doktor bu garantiyi vermemeden yararlanamaz.

1.2.2.2.1.11. Yeterli Zaman Ayırma Hakkı

Tababet Uzmanlık Yönetmeliği 10. maddesi uyarınca doktorun hem hastasına gerekli özeni gösterebilmek, hem de bilgi, belge ve kararları kaydedebilmek için yeterli zaman isteme hakkı vardır. Bu uygulamada günlük hasta muayene sayısının 20 ile sınırlandırılması Ģeklindedir. Bu hak doktora kusurlu tedavide bundan yaralanma hakkı vermez, ancak sosyal hakların temini yönünde bir adımdır. Kamu hastanelerinde, doktorun idareye karĢı güvenli hasta muayene etme talebi isteme hakkı mevcuttur. Ancak dünya standartlarında kabul gören hasta sayısının üzerine çıkmamak adına bekleyen hastanın tedavisini reddetmek, doktora hangi oranda sorumluluk yükleyecektir tartıĢmalıdır. Hakeri‟ye göre idarenin doktor‟a standardın üzerinde poliklinik sayısı belirlemesi neticesinde doktorun oluĢabilecek zarardan, idareyi sorumlu göstermesi mümkün değildir.27

Burada doktorun ihmal ya da özensizliği neticesinde ortaya çıkan görev kusurudur, hizmet kusuru değildir. Ayrıca resmi ve özel hastanelerde çalıĢan doktorların bu talebi özel muayenehanelerde nasıl sağlanacağı da tartıĢma konusudur.

20

1.2.2.2.1.12. Tanıklıktan Çekinme Hakkı

Hukuk Usulü Mahkemeleri kanunu 245. madde 4. fıkra uyarınca ve Ceza Mahkemeleri Usulü kanunu 48. madde uyarınca meslek sırrı söz konusu olduğunda doktor hastasının sırrını deĢifre etmemek için tanıklıktan çekinebilir. Bu, doktor sorumlulukları arasında da yer alır.

1.2.2.2.1.13. Tedavi Yöntemini Seçme Hakkı

Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi 6.madde uyarınca doktor tedavi yöntemini seçmekte serbest bırakılmıĢtır. Fakat bu durum „„uzun zamandır bilinen ve genel olarak kabul edilmiĢ olanı‟‟diyerek tartıĢmaya açık bir usul sergilemiĢtir. Bununla beraber değiĢen tedavi,müdahale ve hasta kavramları, doktorun tedavi yöntemin de hastayla beraber karar verme gerekliliğini getirmiĢtir. Böylece hasta da kendi tedavisine aktif olarak katılabilecektir. Ayrıca aydınlatılmıĢ onamla beraber doktorun hukuki sorumlulukları da daha az tartıĢılacaktır. AydınlatılmıĢ onam, doktorun tedavi sorumluluğundaki yükümlülüklerini azaltırken, hastaya bir o kadar hukuki sorumluluk vermektedir. Bu durum sayfa 96‟te aydınlatılmıĢ onam baĢlığı altında geniĢ olarak verilmiĢtir.