Bireysel oyuna ilişkin bulgular 60

IGT’nin  ilk  yani  tek  başına  tercihlerin  yapıldığı  kısmında  kontrol  grubunda  Sağ  İnsula  (BA  13)   Sol  Parahippokampal  Girus  (BA  36),  Sol  Subkallosal  Girus  (BA  34),  Sağ  İnferior  Parietal  Lobül   (BA   40)   ve   Sol   Kaudat   alanlarındaki   aktivasyonlar   obezite   grubuna   göre   daha   fazla   saptanmıştır.  

İnsula  ile  ilgili  detaylı  bilgi  ve  yorumlar  yukarıda  belirtildiği  için  burada  tekrarlanmayacaktır.      

§ Parahipokampal  Girus-­‐  Perirhinal  Korteks  

Parahipokampal   girus,   temporal   lobda   yer   alan,   limbik   sistem   elemanlarından   biri   olan   hipokampüsü   çevreleyen   ve   kendisi   de   limbik   sistemin   bir   elemanı   olan   kortikal   yapıdır.   Parahippokampal  girusun  en  belirgin  işlevi  belleğin  kodlanması  ve  geri  çağırılmasıdır  (Clark,   Boutros  ve  Mendez  2010).  

Analizimizde   BA   36   olarak   saptanan   aktivasyon   alanı   parahipokampal   girusun   anterior   kısmında   bulunan   Perirhinal   Korteks’e   (PK)   işaret   etmektedir.   PK,   tüm   duysal   bölgelerden   yüksek   oranda   işlenmiş   bilgileri   alan,   çevresel   uyaranların   tanınması   ve   tanımlanmasını   kolaylaştıran;  görsel  algı  ve  bellek  için  önemli  bir  yapıdır  (Clark,  Boutros  ve  Mendez  2010).    

§ Subkallosal  Girus-­‐  Entorhinal  Korteks,  Amigdala  

Analizimizde   BA   34   olarak   saptanan   alan   Entorhinal   Korteks   (EK)   ve   Amigdalayı   işaret   etmektedir.    

EK,  kimi  kaynaklara  göre  subkallosal  girusta,  ancak  literatürde  genel  olarak  parahippokampal   girusun  anterior  bölgesinde  yer  aldığı  belirtilen  ve  hipokampal  formasyona  açılan  kapı  olarak   nitelendirilen   yine   bir   limbik   sistem   yapısıdır.   EK   görsel   assosiasyon   korteksi,   odituar   assosiasyon   korteksi   ve   somatosensuar   assosiasyon   korteksinden   aldığı   kognitif   bilgileri   hipokampüse   ileti   (Clark,   Boutros   ve   Mendez   2010).     Hipokampus   belirli   dışsal   uyaranların   öneminin  öğrenilmesinde  ve  “açık  (semantik)  bellek”te  rol  oynar.  “Açık  bellek”;  durumların,   deneyimlerin   ve   olaylara   ilişkin   bilgilerin   belleğidir.   Ayrıca   limbik   aktivasyon;   algıların   temporal   lobda   işlenmesinden   önce   bilinç   düzeyine   getirilmesini   sağlar   (Coutureau   et   al.2009).    

Amigdala,  limbik  sistemin  subkortikal  elemanları  arasında  yer  alan  bir  çekirdek  kompleksidir.   Le  Doux  amigdalayı  “beyinin  emosyonel  ağının  kalbi  ve  ruhu”  olarak  nitelendirmiştir  (LeDoux  

1992).  Amigdala  içsel  ve  dışsal  duyusal  girdilerin  emosyonlarla  eşleştirildiği  bir  alan  olmakla   beraber;  hipokampüsle  yakın  bağlantısı  sayesinde  bu  eşleştirmelere  belleğin  kullanımı  ile  de   katkıda   bulunur;   ayrıca   mPFK   ile   birlikte   içinde   bulunulan   durumla   ilişkili   emosyon   doğru   değilse,   bu   emosyonun   bastırılmasında   da   görev   alır   (Clark,   Boutros   ve   Mendez   2010).  

Amigdala   emosyonel   uyaranlara   otonom   yanıtlar   geliştirilmesini   tetikleyerek   “somatik  

marker”ların   avantajlı   kararlar   vermek   için   kullanılmasında   önemli   rol   oynamaktadır  

(Bechara   et   al.   1999),   (Gupta   et   al.   2011),   (Seymour   ve   Dolan   2008).   Uzun   yıllar   boyunca   yalnızca  korku  ve  anksiyete  emosyonlarıyla  ilişkili  olduğu  düşünülen  amigdalanın  artık  hem   negatif  hem  de  pozitif  emosyonlarla  eşit  oranda  aktive  olduğu  belirtilmektedir  (Fitzgerald  et   al.  2006).  

Kontrol   grubunda   parahippokampal   girusun   –PK   ve   EK-­‐   IGT’nin   bireysel   kısmındaki   aktivasyonun  daha  fazla  saptanmış  olması,  normal  kilolu  kişilerin  obez  kişilere  göre  bireysel   çalışma   esnasında   kognitif   bilgilerin   işlemlenme   için   iletimini;   çevresel   uyaranların   tanınmasını   daha   iyi   sağladıklarını   ve   deneyimlerine   ilişkin   açık   belleklerini   daha   belirgin   biçimde  kullandıklarını  göstermektedir.  Ayrıca  amigdalanın  hipoaktivasyonu  obez  bireylerde   emosyonel   uyaranlara   ait   geçmiş   bilgilerin   hatırlanmasında   ve   emosyonlara   uygun   davranışsal  yanıt  düzenlenmesindeki  yetersizliğe  işaret  etmektedir.    

Grup  içinde  oynanan  IGT  performansında  bellek  ya  da  kognisyon  ilgili  yapılarda  istatistiksel   olarak   anlamlı   bir   farkın   yakalanamamış   olması   grup   çalışmalarında   belleğe   ya   da   kognitif   süreçlere   başvurmada   normal   kilolu   ve   obez   kişilerin   pek   farklılık   yaşamadıklarını   düşündürmüştür.  

§ İnferior  Parietal  Lobül  

Bulgularımızda   BA   40   olarak   saptanan   bölge   İnferior   Parietal   Lobül   (IPL),   diğer   adıyla   Supramarjinal  Girus’tur.  IPL  parietal  lobda  yer  alan;  dış  dünya  algısı,  beden  imajı  ve  dikkati   bütünleştiren;   beynin   yüksek   kognitif   fonksiyonlarıyla   ilişkili   yapıdır   (Clark,   Boutros   ve   Mendez   2010).  IPL’nin   kişinin   başkalarının   bakış   açılarını   aldığı,   “ilgilenilme-­‐   ilgilenme”   durumlarında  önemli  rol  oynadığı  bildirimiştir  (Decety  ve  Chaminade  2003).  Ayrıca  dokunma   duyusu,   propriosepsiyon   ve   görsel   duyulara   ilişkin   sinyalleri   alır   ve   hedefin   tanımlanmasını   sağlamak   için   bu   sinyalleri   bütünleştirir   (Aguirre   ve   D’esposito   1997).   Sağ   IPL’nin   beceri   öğrenimi  esnasında,  geçmiş  deneyimlere  ilişkin  kol  ve  el  pozisyonuna  ait  bilgileri  depoladığı   da  bilinmektedir  (Seidler  ve  Noll  2008),  (Vingerhoets  2008).  

IGT’nin  tek  başına  oynanan  kısmında  kontrol  grubunda  IPL’nin  daha  aktif  saptanmış  olması,   normal   kilolu   kişilerin   obez   kişilere   göre   çevre   algısı,   başkalarının   bakış   açıları,   dikkat   ve   beden  imajlarını  daha  belirgin  olarak  bütünleştirebildiklerini  o  nedenle  de  kilolarına  yönelik   dış   dünyadan   gelebilecek   uyaranlara   yönelik   daha   dikkatli   olabileceklerini   ve   uyaranları   kognitif  açıdan  daha  belirgin  bir  şekilde  işlemleyebileceklerini  düşündürmektedir.  Bu  yapının   obezite  grubunda  hipoaktif  olması,  obez  kişilerin  çevreden  aldıkları  tepkileri  ve  bakış  açılarını   yeterince  işlemleyemediklerini  düşündürebilir.  

Ek   olarak,   yine   kontrol   grubunun   bireysel   performansta   IPL   aktivasyonunda   fazlalık   göstermesi  bu  kişilerin  obez  kişilere  göre  hem  beceri  kazanımlarının  daha  belirgin  olacağına   hem   de   dokunma,   görme   ve   propriosepsiyona   ilişkin   sinyalleri   daha   iyi   bir   şekilde   bütünleştirebildiklerine  işaret  etmektedir.    

Grup  içinde  oynanan  performansta  normal  kilolu  kişilerin  IPL  aktivasyonunun  obez  kişilerden   farklılık   göstermemesi   iki   şekilde   açıklanabilir:   İlk   olarak,   bireysel   oyunda   –yukarıda   değinildiği  üzere-­‐  IPL  hiperaktivasyonu  ile  beceri  öğrenimi  ve  el  hareketlerine  ilişkin  bilgileri   daha   belirgin   bir   şekilde   depolayabilmiş   olmaları,   oyunun   ikinci   kısmında   ACC   ve   parahipokampal   yapıların   da   aracılığıyla   bilgileri   daha   kolay   geri   çağırabildiklerini   ve   beceri   performansında  hiperaktivasyona  ihtiyaç  duymamış  olabilecekleri  düşünülmüştür.    

§ Kaudat  

Kaudat,  basal  ganglianın  dorsal  bölümünde  yer  alan  ve  dorsal/neo  striatumu  –putamen  ile   birlikte-­‐  oluşturan  yapıdır  (Clark,  Boutros  ve  Mendez  2010).  Kaudatı  da  kapsayarak  striatum,   ödülle   ilişkili   işlemlerde   önemli   rol   oynamaktadır.   Kaudat   prefrontal   korteks   ile   bağlantılı   olarak   ödülün   değerinin   değerlendirilmesinde;   ödülün   hareketler,   davranışlar   ve   öğrenme   üzerindeki  etkilerini  de  düzenler  (Arias-­‐Carrión  et  al.  2010).  Mattfeld  ve  ark.  kaudatın  hem   ödül   kazanma   hem   de   ceza   durumlarında   aktivasyon   artışı   gösterdiğini   bildirmişlerdir.   (Mattfeld   et   al.   2011)   Pessoa   ve   Engelmann   yayımladıkları   gözden   geçirme   çalışmasında   kaudatın   ödülle   ilişkili   aktivasyon   bölgelerinden   biri   olduğuna   dair   çalışmalardan   bahsetmişlerdir  (Pessoa  ve  Engelmann  2010).    

Kaudatın   kontrol   grubunda   daha   fazla   aktivasyon   gösteriyor   olması   normal   kilolu   kişilerin   ödülü  öğrenme,  işlemleme,  değerini  anlama  ve  davranışları  uygun  bir  şekilde  yönlendirmeyle   ilgili  becerileri  obez  bireylerden  daha  iyi  kullanabildiklerini  düşündürmektedir.    

Diğer   yandan   obezite   popülasyonu   ile   yapılan   çalışmalara   bakıldığında   obez   bireylerin   yiyecek   resimlerine   baktıkları   anlarda   kaudatı   da   kapsayan   dorsal   striatal   alanlarda   aktivasyon   artışı   görülmektedir.   Obez   kişilerin   normal   kilolu   kişilerle   karşılaştırıldığında   yüksek  kalorili  yiyeceklere  baktıkları  esnada  kaudatta  hiperaktivasyon  belirtmişler  ancak  aynı   hiperaktivasyonu   düşük   kalorili   yiyecek   resimlerinde   saptamamışlardır   (Rothemund   et   al.   2007),   (Nummenmaa   et   al.   2012).   Lezzetli   ve   yüksek   kalori   içeren   yiyeceklerin   hedonik   özellikleri  ve  bu  nedenle  beyinde  ödülle  ilişkili  merkezleri  uyarıcı  etkileri  bilinmektedir  (Kenny   2011).    

Obezite  çalışmalarından  elde  edilen  veriler  obez  bireylerin  yiyecek  ile  ilgili  uyaranlara  maruz   kaldıklarında   bu   uyaranların   ödül   etkisini   işlemlemede   artmış   aktivasyon   göstermektedir.     Bulgularımızda   parasal   bir   ödülün   sunulduğu   IGT   esnasında   obez   bireylerin   kaudat   aktivasyonlarının   düşük   saptanması   bu   kişilerin   parayı,   normal   kilolu   kişilere   kıyasla   bir  

“ödül”   olarak   yeterince   işlemleyemediklerine   işaret   etmiştir.   Bu   da   obez   kişilerin   ödül  

duyarlılığının  özellikle  yiyeceklere  ve  yeme  davranışına  yönlenip  diğer  çevresel  ya  da  sosyal   uyaranlara  karşı  daha  sönük  kaldığı  şeklinde  yorumlanabilir.  

Çalışmamızda  normal  kilo  grubu  ve  obezite  grubunun  kendi  içlerinde  IGT’nin  birinci  kısmına   ait   –yani   orjinal   IGT-­‐   görüntüleme   verilerine   yer   verilmemiştir.   Bunun   nedeni   literatürde   normal   kilo   gruplarında   zaten   IGT   ile   yapılmış   fonksiyonel   nörogörüntüleme   çalışmalarının   bulunması,  bu  çalışmaların  tamamının  birbiri  ile  benzer  sonuçlara  varmış  olması;  dolayısıyla   tartışmaya  ya  da  çalışmayı  replike  etmeye  neden  olabilecek  farklı  bildirimlere  rastlanmamış   olmasıdır.    

Araştırmamızda  normal  kilo  grubunun  ile  obezite  grubunun  arasında  IGT’nin  birinci  kısmına   ait   görüntüleme   verilerinde   anlamlı   düzeyde   farklılık   saptanan   alanlar   tartılışmış   olmasına   rağmen   bilgimiz   dahilinde   literatürde   obezite   popülasyonun   yer   aldığı   IGT   ile   yapılan   nörogörüntüleme   çalışması   bulunmaması   nedeniyle   obez   kişiler   ile   normal   kilolu   kişilerin   farklılıklarına  ait  bulgularımız  literatür  ile  karşılaştırılamamıştır.