Bankaları Temsilcileri ile Komisyon ve AMB üst düzey yetkililerinden oluşmaktadır.97 Programlar Konsey tarafından izlenmektedir. Gerek görüldüğü takdirde erken uyarı mekanizması devreye sokulur. Konsey’in, diğer organların değerlendirmeleriyle desteklenmiş kanaatine göre üye ülkelerden birinin bütçe pozisyonu; orta vadeli bütçe hedefinden “ciddi ölçüde sapma” gösteriyorsa izlenecek mekanizma erken uyarı mekanizması olur.
“Buna göre Konsey, aşırı bütçe açığının oluşmasının önlenmesi için erken uyarıda bulunmak amacıyla, gerekli tedbirleri alması için ilgili ülkelere tavsiyelerde bulunur; hiç bir tedbir alınmamadığı ve orta vadeli hedeften sapmaların artarak devam ettiği tespit edilirse Konsey, acil düzeltici tedbirler alınması yönünde ilgili üye ülkeye tavsiyelerde bulunur.”98
Sonuç olarak bu Tüzük ile öngörülen “Çok Taraflı Gözetim Mekanizması” ve bunun uygulama aracı niteliğinde olan “Erken Uyarı Mekanizması” hem ekonominin bütününde istikrar ve yakınlaşma amacına hizmet etmekte hem de İBP’nin uygulanabilirliğini güvence altına almaktadır. Bu mekanizmaların uygulanması yoluyla AB düzeyinde, kamu maliyesi düzenlemelerinin etkinliği konusunda yaygın bir kanı oluşturmak mümkün olabilecektir.
E. Bütçe Pozisyonlarının Denetimi, Ekonomi Politikalarının Koordinasyonu
Rapor, uzun dönemde ekonomik büyümeyi sağlayacak, gelecek dönemler için aşırı bütçe açıkları sınırlarında bulunmaktan kaçınacak ve uzun dönemde kamu finansmanını desteklemeyi devam edecek olan koruyucu ve düzenleyici mekanizmaları yeniden gözden geçirmek amacıyla hazırlanmıştır. Bu rapor 23 Mart 2005 tarihinde Zirve tarafından onaylanmış ve İBP’ye ilişkin mevcut düzenlemelerde dört ayrı değişiklik yapılmıştır:
Orta vadede bütçe pozisyonunun tüm üye ülkeler için denk bütçe ya da bütçe fazlası verecek şekilde planlanması öngörülmektedir. Fakat AB içindeki ekonomik ve mali alandaki heterojen yapı gözönünde bulundurularak üye ülkelerin sürüdürülebilir kamu finansmanını gerçekleştirmek için taşıdığı finansal risk düzeyi farklılıkları, her ülkenin göreli olarak eş olmayan demografik değerler ve ekonomi ve bütçe pozisyonlarının farklılıkları dolayısıyla orta vadede farklı bütçe pozisyonu planlama ve gerçekleştirmeleri mümkün kılınmıştır. Bu nedenle Euro Alanı’na dahil olan üye ülkeler ve DKM-II’ye dahil olan üye ülkeler arasında bütçe pozisyonu hedefleri ve uygulamalarında farklılıklar öngörülmektedir.
Üye ülkelerin maliye politikası açısından birbirlerine kıyasla asimetrik yapıda olmaları sebebiyle bütçe pozisyonu hedefleri orta vadede ülkenin kendi koşullarına göre belirlenecektir. Ancak bütçe açığının %3’ü düzeyinde bir tedbir marjı belirlenmeli, sürdürülebilirlik yönünde ilerleme sağlanmalı ve özellikle kamu yatıırm ihtiyaçları göz önünde bulundurularak bütçesel değişiklikler için bir esneklik payı bırakılmalıdır.100
Henüz orta vadeli bütçe hedefine ulaşamamış Euro Alanı’na ya da DKM-II’ye dahil ülkeler, bu hedefi adım adım tutturacak, süreç içerisinde öngörülen düzeye ulaşacak ayarlamalar yapmalıdır.
Pakt’ın büyüme odaklı yapısı itibariyle alınması öngörülen bazı tedbirlerin uzun vadede doğrudan maliyet-tasarruf değerleri üzerindeki etkisi dolayısıyla uzun vadede sürdürülebilir kamu finansmanı yönünden etkileri farklı olacaktır. Orta vadeli hedeflere ulaşmak amacıyla yapılan ayarlamalar bu riskleri de göz önünde bulundurmalıdır. İstenilen düzenlemelerin yapılmaması durumunda üye ülkeler, İstikrar ve Yakınlaşma Programları’nı güncelleme sürecinde bu durumu açıklamakla yükümlüdürler. ECOFIN, orta vadeli bütçe hedeflerinin önemli bir reform
100 Çapanoğlu ve Uysal, op.cit., s.23.
uygulamaya konulduğunda ve dört yılda bir kamu borcunun, büyüme potansiyelinin ve mali sürdürülebilirliğinin gelişimini izlemek üzere tekrar incelenebilmesi gerektiğini ifade etmiştir.101 22-23 Mart 2005’teki Konsey Zirvesi’nin ardından yapılan düzenlemelerin bütçe hedefleri ve bu hedeflerin denetimi ile ilgili maddeleri ise şunlardır:102
Bütçe açığı ve borç kriterinde değişiklik yapılmamasına rağmen, orta vadede ülkelerin denk bütçeye sahip olması hedeflendi. Üyelerin kendi bütçelerine göre bütçe fazlası verme ya da açık verme hedefi değişebilecekti.
Euro Alanı Maliye Bakanları yılda en az bir kere üye ülkelerdeki mali gelişmeleri değerlendireceklerdir.
Üye ülkeler yapısal bütçe açıklarını her yıl GSMH’nin % 0.5’i oranında azaltacaklardır.
Ancak potansiyelin üzerinde ve daha hızlı bir büyüme olduğunda üye ülkeler Bu
%0.5’lik oranı daha da arttırmak durumundadırlar.
%3 değerinin aşılması durumunda üye ülkeler aşağıdaki hallerde cezai yaptırımdan muaf tutulacaklardır: “%3 limitin “geçici” ve “limite yakın olması şartıyla”
aşılabilmesine izin verilmektedir. Sınırı aşan her ülkenin, sınır aşımının gerekçelerini içeren bir savunma hazırlaması kararlaştırılmıştır. Daha sonra, gerekçelerin meşruiyetini tartışacak olan AB Konseyi, gerekli görürse, söz konusu ülkeye mali yaptırım uygulayabilecektir. Limiti aşan ülkelerin %3’ün altına inmeleri için verilen süre ise 1 yıldan 2 yıla çıkarılmıştır. Söz konusu süre, olağandışı durumlarda 2 yıl daha uzatılabilecektir.”103
Tüzüğün ikinci bölümünde “İstikrar Programları” (İP), üçüncü bölümünde ise katılımcı olmayan ülkelerin hazırlayacağı “Yakınlaşma Programları” (YP) düzenlenmiştir.
Ancak bu çalışmadaki örnek ülkemizin katılımcı bir ülke olan Almanya olması dolayısıyla, sadece İP’nin kapsamının detaylandırılması ile yetinilecektir. Buna göre ikinci bölüm, 2-3-4-5-6. maddelerden oluşmaktadır. İP, Komisyon’un ve Konsey’in, çok taraflı gözetim
101 Ibid.
102 Daniel Gros et. al., “The Dog that Lost Its Bark The Commission and the Stability Pact”, Centre For European Policy Studies Policy Brief, No 58, November, 2004, s.2-3. ‹http://www.ceps.be ›
20.03.2007.
103 Arzu Yazgan, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın Avrupa Merkez Bankaları Sistemi’ne Uyumu, Yayınlanmamış Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, Ankara, 2003, s.29.
sisteminin işletilebilmesi için, gereksinim duyduğu bilgileri kapsamalıdır ki bu bilgiler istihdam yaratıcı güçlü sürdürülebilir ekonomik büyüme ve fiyat istikrarının da temeli niteliğindedir. Bu bilgiler; orta vadeli bütçe hedefi, bu hedefe ulaşmak için düzenleyici yol niteliğinde bütçe açığını ve beklenen kamu borcu düzeyini, İP’nin gerçekleştirilmesi için göreli olarak önem taşıyan kamu yatırım harcamaları, reel GSYH artış oranı, istihdam ve enflasyon gibi anlamlı ekonomik değişkenleri ve beklenen ekonomik kalkınma seviyesini, detaylandırılmış ve nicel bütçe verileri ve Programın hedeflerine ulaşması için gerekli olan ve uzun dönemde büyüme sağlayacak uzun dönem yatırım-tasarruf etkilerini kapsayan yapısal reformlara ilişkin maliyet-kar analizleri, temel ekonomik varsayımlardaki değişimlerin bütçe ve borçlanma pozisyonu üzerindeki etkilerini ele alan bir analizi, Eğer söz konusu olursa, orta vadeli bütçe hedeflerine ulaşmak izlenen düzenleyici yoldan sapmaların nedenlerini kapsamalıdır. Bu veriler, hem cari yılı hem de bir önceki yılın rakamlarını ve en azından ilerideki üç yılı kapsamalıdır. İP’nin, 1 Mart 1999 tarihinden önce onaylanması öngörülmüştür. Bu programlarun oluşturulmasından sonra her yıl güncellenmesi istenmektedir. Üye ülke, Euro Alanı’na dahil olduktan sonra, altı aylık dönem içinde İP’yi yayınlamalıdır. İP ve onun yıllık güncellenmiş halleri kamuya açıklanmalıdır. Bunlara ek olarak Konsey’in görevleri yeniden tanımlanmakta ve üye ülkelerin İstikrar Programlarının uygulanmasına ilişkin değerlendirmenin, ECOFIN’in ve Komisyon’un değerlendirmelerine dayanan bilgiler ve veriler temelinde gerçekleştirileceği ifade edilmektedir. Orta vadeli bütçe hedefinden ya da diğer düzenlemelerden sapma olduğu düşünüldüğünde ise Aşırı Açık Prosedürü’nün uygulanmaması için Erken Uyarı Mekanizması’nın işletilmesinin de yine Konsey’in görevleri arasında yer aldığı Tüzük’ün 6.maddesinde ifade edilmiştir. Bu Tüzük ile yapılan düzenlemeler 7.7.1997 tarihli ve (EC) 146/97 sayılı Tüzük ile getirilen uygulamanın yeniden düzenlenmesini içermemektedir. O hususta 27 Haziran 2005 tarihli Ve (EC) 1056/ 2005 sayılı, Konsey Tüzük’ü düzenlenmiştir.
Bundan sonraki bölümlerde sırasıyla ilk olarak Aşırı Bütçe Açığı Prosedürü’nün Uygulanmasının Hızlandırılması ve Netleştirilmesine İlişkin Konsey Tüzük’ü ve Onu tadil eden 27 Haziran 2005 tarihli ve (EC) 1056/2005 sayılı, Konsey Tüzük incelenecektir.
F. Aşırı Bütçe Açığı Prosedürü’nün Uygulanmasının Hızlandırılması Ve