Arizona Eyaleti Belediyeleri Örneği

Bu başlık altında öncelikle araştırma kapsamında Arizona Eyaleti’nde yer alan belediyelere ilişkin genel bilgilere yer verilmiş daha sonra bu belediyelerde gerçekleştirilen anket ve mülakat çalışmalarına ilişkin veriler yönetsel kapasitenin bileşenleri çerçevesinde değerlendirilmiştir. Bu çerçevede ilk olarak ankete katılanlara ilişkin betimleyici istatistiklere daha sonra ise gerçekleştirilen mülakat ve anketlere ilişkin bulgu ve yorumlara yer verilmiştir.

Arizona Eyaleti’nde yer alan belediyelerin bir kısmı ‘charter’ olarak adlandırılan eyaletler tarafından verilen belediyenin ya da county’nin yapısını, görev ve sorumluluklarını, yetkilerini düzenleyen yazılı belgeler tarafından yönetilmektedir.

Charterlar tarafından yönetilmeyen belediyeler ise genel eyalet kanunlara tabi olarak görevlerini yerine getirmektedirler. Alan araştırmasına konu olan belediyelerden Tempe, Chandler ve Scottsdale belediyeleri charterlar tarafından yönetiliyorken; Gilbert belediyesi Arizona Eyaleti kanununa tabi olarak faaliyetlerini sürdürmektedir. Arizona Eyaleti’nde belediye oluşturabilmek için 1500 nüfus şartı temel kriterdir (Arizona Revised Statutes-9-101). Bir belediyenin ‘charter’a sahip olabilmesi için asgari nüfus ise 3500’dir (Arizona Revised Statutes-9-281). Alan araştırmasına konu olan belediyelere ilişkin kısa bilgiler aşağıda yer almaktadır.

Tempe Belediyesi: 1894 yılında belediye olmuştur. ‘Charter’ kabul yılı ise 1964’tür.

Belediye, profesyonel yöneticili meclis modeli altında faaliyetlerini sürdürmektedir.

Kentte yaşayan seçmenler tarafından 4 yıllık bir süre için belediye başkanı ve 6 bağımsız belediye meclis üyesi seçilmektedir. Belediye meclisi, belediye politikalarının uygulanmasında tüm sorumluluğa sahip bir belediye yöneticisini, belediye yönetici ise kentin organizasyon şemalarında yer alan kent birimlerinin başkanlarını atamaktadır (Tempe 2012-2013 Budget, s.7).

Scottsdale Belediyesi: 1951 yılında belediye olmuştur. ‘Charter’ kabul yılı ise 1961’dir.

Charter, belediye yönetim yapısını ve 6 meclis üyesinin görev ve niteliklerini belirlemektedir. Belediye, profesyonel yöneticili meclis modeli altında faaliyetlerini sürdürmektedir. Kentte yaşayan seçmenler belediye başkanı ve 6 meclis üyesini seçmektedirler. Belediye meclisi de politika konularında ve günlük işlerde yardımcı olmak üzere kent yöneticisi, avukat, denetçi, yazı işleri müdürü, mali hizmetler müdürü ve hâkimden oluşan 6 çalışanı belli bir zaman aralığı için sözleşmeli olarak görevlendirmektedir. ‘Charter’ belgesi aynı zamanda bu 6 belediye çalışanının sorumluluk ve yetkisini de belirlemektedir (City Charter).

Chandler Belediyesi: 1920 yılında belediye olmuştur. ‘Charter’ kabul yılı ise 1964’dir.

Seçmenler belediye meclis üyelerini ve belediye başkanını seçmektedirler. Belediye, profesyonel yöneticili meclis modeli altında faaliyetlerini sürdürmektedir. Belediye meclisinin; kent yöneticisi, avukatı, hâkimi ve yazı işleri sorumlusu olmak üzere dört kişiyi atama yetkisi bulunmaktadır. Belediye meclis üyelerinin politika oluşturma ve yön verme görevleri bulunurken, kentin günlük işlerinden belediye yöneticisi sorumludur (Chandler 2012-2013 Budget, s.23).

Gilbert Belediyesi: 1920 yılında belediye olmuştur. Faaliyetlerini Arizona Eyaleti Kanununa göre sürdürmektedir. Belediye, profesyonel yöneticili meclis modeli altında faaliyetlerini sürdürmektedir. Seçmenler tarafından 6 belediye meclis üyesi seçilmektedir. Belediye başkanı aynı zamanda belediye meclis üyesi olarak görev yapmaktadır. Çeşitli birimleri yönetmek için meclis üyeleri tarafından kasaba yöneticisi atanmaktadır (Gilbert 2012-2013 Budget).

Araştırma kapsamındaki belediyelerin organizasyon şemalarından yararlanılarak Şekil 19’da yer alan örgüt şeması oluşturulmuştur. Bazı belediyelerin organizasyon şemalarında hizmet alanları genel bir ayrım çerçevesinde yapılmıştır. Örneğin İnsan kaynakları, bilgi teknolojileri hizmetleri bazı belediyelerde yönetsel hizmetler başlığı altında bazı belediyelerde ise destek hizmetleri başlığı altında yer almakta; park ve dinlenme alanları vb. hizmetler kent hizmetleri başlığı altında, polis ve itfaiye hizmetleri kamu güvenliği başlığı altında ele alınmaktadır. Genel olarak ise belediyelerde Şekil 19‘da yer alan birimler yer almaktadır.

Şekil 19. Araştırma Kapsamındaki Arizona Eyaleti Belediyelerine İlişkin Örnek Organizasyon Şeması

(Kaynak: Tempe 2012-2013 Budget, s.xxi; Chandler 2012-2013 Budget, s.21; Gilbert 2012-2013 Budget, s. 7; www.scottsdaleaz.gov).

Belediye Başkanı ve Belediye Meclis Üyeleri

Seçmenler

Yazı İşleri Sorumlusu

Kent Yöneticisi

Avukat Mahkeme ya

da Hâkim

Mali İşler Sorumlusu

Danışma Kurul ve Komisyonlar

Kent Yönetici

Yardımcısı Polis İtfaiye

Destek Hizmetleri

Finans Bilgi

Teknolojileri

İnsan Kaynakları

Toplum Hizmetleri

Ekonomik Kalkınma

Yönetsel Hizmetler

Ulaşım Geliştirme

Su Kaynakları Toplum

İlişkileri/İletişim İmar İşleri

3.4.2.1. Betimleyici İstatistikler

Anketler internet yoluyla kent yönetici (city manager) yardımcıları tarafından yönetici pozisyonundaki tüm çalışanlarına gönderilmiştir. Her belediye yaklaşık olarak 150- 200 arasında çalışanına anketi göndermiştir. Ancak belediye yöneticileri kendileri gerekli gördüğü ve yönetici olarak değerlendirdikleri kişilere anketi göndermişlerdir. Bu noktada elimize ilk etapta ulaşan 276 anket içerisinden danışman (supervisor), uzman gibi Türkiye’de tam anlamıyla karşılığı olmayan ve yönetici olarak değerlendirilmeyen pozisyonlarda yer alan çalışanların anketleri dikkate alınmamıştır.

Alan araştırmasına konu olan belediyelerde gerçekleştirilen anket çalışmasına katılanlara ilişkin betimleyici istatistikler aşağıda Tablo 47’de yer almaktadır. Ankete toplam 155 kişi katılmıştır. Katılımcıların % 23,9’ u Gilbert , % 22,6’sı Scottsdale, % 23,2 Chandler, % 30,2’si ise Gilbert belediyesinde görev yapmaktadır. Araştırmaya katılanların % 43,2’si ‘manager’; % 6,8’i ise ‘director’, % 9’u ‘coordinator’ % 7’si ise

‘administrator’ pozisyonunda görev yapmaktadır. Geriye kalan çalışanlar ise city manager, assistant city manager, management assistant vb. olmak üzere çeşitli pozisyonlardan oluşmaktadır. Ankete katılanların kurumlarında çalışma sürelerine bakıldığında % 43.2’si 11-19 yıl aralığında; % 21.3’ü 6-10 yıl aralığında, % 20’si 20 ve üzeri yıl aralığında, %14.2’si 1-5 yıl aralığında ye almaktadır. % 1.3’ü ise kurumlarında 1 yıldan daha az çalışmıştır. Çalışanların büyük oranının 11-19 yıl çalışma aralığında yer aldığı görülmektedir.

Tablo 47. Ankete Katılanlara İlişkin Betimleyici İstatistikler (Arizona Eyaleti)

Cinsiyet Çalışılan Belediye

Frekans Yüzde Frekans Yüzde

Kadın 52 % 33,5 Gilbert 37 % 23,9

Erkek 102 % 65,8 Scottsdale 35 % 22,6

Toplam 154 % 99,4 Chandler 36 % 23,2

Tempe 47 % 30,3

Toplam 155 % 100

Yaş Belediyedeki Görev

Frekans Yüzde Frekans Yüzde

21-25 0 - City Manager 1 % 0,6

26-30 4 % 2,6 Assistant City

Manager

4 % 2,6

31-40 20 % 12,9 Manager 67 % 43,2

41-50 72 % 46,5 Director 26 % 16,8

51 ve üstü 59 % 38,1 Assistant Director 1 % 0,6

Toplam 155 % 100 Administrator 12 % 7,7

Coordinator 14 % 9,0

Management Assistant

4 % 2,6

Captain 10 % 6,5

Chief 7 % 4,5

Police Sergeant 5 % 3,2

Senior Profesyonel 2 % 1,3

Toplam 153 % 98,7

Eğitim Durumu Çalışılan Süre

Frekans Yüzde Frekans Yüzde

İlköğretim - - 1 yıldan az 2 % 1,3

Lise 1 % 0,6 1-5 22 % 14,2

Ön lisans (SomeCollege)

16 % 10,3 6-10 33 % 21,3

Lisans 59 % 38,1 11-19 67 % 43,2

Lisans Üstü 78 % 50,3 20 ve üzeri 31 % 20

Toplam 154 % 99,4 Toplam 122 % 100

Ankete katılanların cinsiyet durumuna bakıldığında % 65,8’i erkek buna karşın % 33,5’i kadındır. Katılımcılardan bir tanesi ise cinsiyet durumuna ilişkin bilgi vermemiştir.

Katılımcıların yaş durumuna bakıldığında yaklaşık % 85’inin 41 yaş üzerinde olduğu görülmektedir. % 12,9’u 31-40 yaş aralığında, % 2,6’sı ise 26-30 yaş aralığında bulunmaktadır. Çalışanların eğitim durumlarına ilişkin bilgilere baktığımızda ankete katılanların % 50,3’ü lisansüstü, % 38,1’i lisans, % 10,3’ü ise some college²⁶, % 28,7’sinin ön lisans , % 0,6’sı lise mezunudur.

Tez çalışmasında, anket çalışmasına ek olarak daha önce ifade edildiği gibi bazı birim müdürleri ile mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Mülakat gerçekleştirilen kişilerin görevleri Tablo 48’de yer almaktadır.

Tablo 48. Mülakat Gerçekleştirilen Kişilere İlişkin Bilgiler (Arizona Eyaleti)

İnsan Kaynakları

Mali Yönetim Bilgi

Teknolojileri

Sermaye Yönetimi Tempe Birim Müdürü

(Director)

Birim Müdürü (Director)

Birim Müdürü (Director)

Birim Müdürü (Director)

City Manager Yardımcısı

Chandler Birim Müdürü (Director)

Birim Müdürü (Director)

Birim Müdürü (Director)

City Manager Yardımcısı Scottsdale Birim Müdürü

(Director)

Birim Müdürü (Director)

Birim Müdürü (Director)

Birim Müdürü (Director)

City Manager Yardımcısı Gilbert Birim Müdürü

(Director)

Birim Müdürü (Director)

Birim Müdürü (Director)

TownEnginer City Manager Yardımcısı

3.4.2.2. Bulgular ve Yorumlar

Bu bölümde öncelikle belediye yöneticilerinin belediyelerinin yönetsel kapasitelerine ilişkin algılarını ölçen genel anket sorularına yer verilmiş daha sonra gerçekleştirilen anketler ve mülakatlar yönetsel kapasitenin bileşenleri olarak kabul edilen insan kaynakları yönetimi, mali yönetim, bilgi teknolojileri yönetimi ve sermaye yönetimi başlıkları altında değerlendirilmiştir. Yönetsel kapasite bileşenlerine ilişkin

26Bir kolej programına başlamış ancak henüz bitirmemiş ya da herhangibir nedenle bitirememiş kimseler için kullanılmaktadır.