AraĢtırmanın Ġnandırıcılığına Yönelik GerçekleĢtirilen ÇalıĢmalar

Bu araĢtırmada inandırıcılığın sağlaması amacıyla;  Güvenirlik (credibility),

 Transfer edilebilirlik (transferability),  Tutarlılık (dependability),

 Teyit edilebilirlik (confirmability) kavramları kullanılmıĢtır (Lincoln ve Guba, 1985).

Lincoln ve Guba (1985)‟ya göre güvenirlik; araĢtırmada ulaĢılan sonuçların doğruluklarının, transfer edilebilirlik; araĢtırma sonuçlarının benzer araĢtırmalara ne ölçüde aktarılabileceğinin, tutarlılık ise sonuçların toplanan veriler ile uyumluluk derecesidir.

AraĢtırmacı araĢtırma sonuçlarını ön yargılarından uzak bir Ģekilde sunarsa, araĢtırma sonuçları toplanan verilerle sürekli desteklenirse ancak o zaman araĢtırmanın teyit edilebilirliğinden bahsedilebilir (Lincoln ve Guba, 1985).

AraĢtırmada güvenirliğin sağlanabilmesi amacıyla öncelikle veri toplama sürecinde gözlem, görüĢme ve araĢtırmacı notları Ģeklinde farklı veri toplama araçları kullanılmıĢtır. Daha sonra araĢtırmacı, öğrencilerle sürekli etkileĢim halinde bulunarak gözlem sürecinde onların araĢtırmacının ortamdaki varlığına alıĢmaları, soruları rahat yanıtlayabilmeleri, görüĢme sürecinde kendilerini rahat ifade edebilmeleri için öğrencilerle vakit geçirmiĢtir. Güvenirliğin sağlanması için araĢtırmacı son olarak öğrencilerin Biyoloji alanındaki çoktan seçmeli soruları çözerken gerçekleĢtirdikleri

sesli düĢünme süreçlerinde, sorulan soruların doğru anlaĢılıp anlaĢılmadığını kontrol ederek herhangi bir yanlıĢ anlaĢılmanın olmaması için gereken yerlerde öğrencilere kendilerini tekrar ifade edebilme fırsatı vererek katılımcı teyidini gerçekleĢtirmiĢtir. AraĢtırmanın transfer edilebilirliğinin sağlanması için de katılımcılara, veri toplama araçları, araĢtırma deseni ve verilerin analizi detaylı bir Ģekilde anlatılmıĢtır. Böylece diğer araĢtırmacıların araĢtırmadan elde edilen sonuçların bundan sonra yapılacak olan çalıĢmalara uyarlanabilirliğini kontrol edebilmeleri sağlanmıĢtır.

AraĢtırmada, araĢtırmanın tutarlılığı ve teyit edilebilirliği için araĢtırma verileri araĢtırmacı tarafından iki kez analiz edilmiĢtir. Daha sonra araĢtırmanın konusu hakkında bilgi sahibi olan fakat araĢtırmanın yapıldığı sırada o ortamda bulunmayan bir araĢtırmacıya araĢtırma verilerinin %10‟luk kısmı verilmiĢtir. Bu %10‟luk kısım bir araĢtırmacı tarafından önceden yapılan kodlamaya göre tekrar kodlanmıĢtır. Kodlar arasındaki uyum % 84 bulunmuĢtur. Dolayısıyla kodlar arasındaki uyum % 80‟in üzerinde olduğu için (% 84) verilerin analizinde kullanılan kodlamanın güvenilir olduğu (Lincoln ve Guba, 1985) düĢünülmektedir. Ayrıca araĢtırmaya ait tüm veriler ve verilerin analizinde kullanılan tüm kaynaklar diğer araĢtırmacıların inceleyebilmesi için bir araya toplanmıĢ ve muhafaza edilmiĢtir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 4. BULGULAR

Bu bölümde çalıĢmadan toplanan verilerin analizleri sonucu elde edilen bulgulara yer verilmiĢtir. AraĢtırmada 12. sınıfta öğrenim görmekte olan Fen Lisesi (FL) ve Anadolu Liseleri (AL1, AL2, AL3, AL4, AL5, AL6) öğrencilerinin Biyoloji alanındaki çoktan seçmeli soruları çözerken kullandıkları biliĢsel ve üstbiliĢsel stratejiler tespit edilmiĢtir. AraĢtırmada; a) Fen Lisesi ve Anadolu Liseleri 12. sınıf öğrencilerinin Biyoloji alanındaki çoktan seçmeli soruları çözerken kullandıkları biliĢsel stratejiler ile bu stratejilerin lise türlerine göre karĢılaĢtırılması, b) Fen Lisesi ve Anadolu Liseleri 12. sınıf öğrencilerinin Biyoloji alanındaki çoktan seçmeli soruları çözerken kullandıkları üstbiliĢsel stratejiler ile bu stratejilerin lise türlerine göre karĢılaĢtırılması yapılarak, c) Fen Lisesi ve Anadolu Liseleri 12. sınıf öğrencilerinin çoktan seçmeli Biyoloji sorularını çözerken kullandıkları biliĢsel stratejilerin soruları doğru yanıtlayıp yanıtlayamamalarına göre nasıl değiĢtiği, d) Fen Lisesi ve Anadolu Liseleri 12. sınıf öğrencilerinin çoktan seçmeli Biyoloji sorularını çözerken kullandıkları üstbiliĢsel stratejilerin soruları doğru yanıtlayıp yanıtlayamamalarına göre nasıl değiĢtiği belirlenmiĢtir. Öğrencilerin soruları çözerken kullandıkları biliĢsel ve üstbiliĢsel stratejiler birinci çoktan seçmeli sorudan baĢlanarak, beĢinci çoktan seçmeli soruya kadar tablolar halinde verilmiĢ daha sonra bu tablolar yorumlanarak ilgili stratejileri içeren örnekler sunulmuĢtur.

AraĢtırmanın büyüklüğü ve derinliği göz önünde bulundurulduğunda öğrencilerin her birinin kullandığı biliĢsel ve üstbiliĢsel stratejiler açıklanamamıĢtır. Fakat tüm biliĢsel ve üstbiliĢsel stratejilere yönelik örnekler verilmeye çalıĢılmıĢtır. Örneklerde öğrencilerin soruları çözüm süreçlerinde kullandıkları ilgili stratejiyle ilgili fotoğraf, ilgili stratejiye ait sesli düĢünmelerine ait gözlem ve her bir sorunun çözüm sürecinin sonundaki ilgili stratejiye ait görüĢmeler birlikte verilmiĢtir. Öğrencilerin sesli düĢünmelerine ait gözlemlerde hangi strateji betimlenmek isteniyorsa o stratejinin kullanımına ait olan kısım italik yazılarak daha belirgin hale getirilmiĢtir. Daha sonra Fen Lisesi ve Anadolu Liseleri öğrencilerinden çoktan seçmeli soruları doğru ve yanlıĢ

yanıtlayanların kullandıkları biliĢsel ve üstbiliĢsel stratejiler birinci sorudan, beĢinci soruya kadar grafikler halinde sunulmuĢ ve bu grafikler yorumlanmıĢtır. Bu grafiklerde her bir soruyu doğru yanıtlayan öğrencilerin, soruyu yanlıĢ yanıtlayan öğrencilerden farklı olarak kullandıkları biliĢsel ve üstbiliĢsel stratejiler tespit edilerek bu stratejiler çeĢitleri bakımından karĢılaĢtırılmıĢtır. Grafiklerin yatay ekseninde öğrencilerin soru çözümünde kullandıkları stratejilerin adı verilmiĢtir. Grafiklerin düĢey ekseninde ise Fen Lisesi ve Anadolu Liseleri öğrencilerinden her bir çoktan seçmeli soruyu doğru ya da yanlıĢ olarak yanıtlayan öğrencilerin frekansları (f) ile stratejinin çeĢidi (BLġ, ÜSTBLġ) belirtilmiĢtir. Fen Lisesi ve Anadolu Liseleri öğrencilerinin öğrenim gördükleri liseler her bir lisenin türüne farklı bir renk verilerek grafiğin yanında kısaltılmıĢ Ģekli ile gösterilmiĢtir.

4.1. Öğrencilerin Biyoloji Sorularının Çözümünde Kullandıkları BiliĢsel ve