Ar-Ge İndiriminde İzlenecek Yöntem

Ar-Ge Yönetmeliği’nin 9. maddesine göre; Ar-Ge indiriminden yararlanacak mükellefler, gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi ekinde aşağıda belirtilen belgeleri bağlı bulunulan vergi dairesine vereceklerdir.

1. Kanun kapsamında ilk defa Ar-Ge indiriminden yararlanacak olan Ar-Ge merkezlerinden "Ar-Ge Merkezi Belgesi"; proje esaslı Ar-Ge indiriminden yararlanacak olanlardan ise teknik kuruluşlarca düzenlenmiş olan "Ar-Ge ve Yenilik Projesi Değerlendirme Raporu" veya "Rekabet Öncesi İşbirliği Projesi Değerlendirme ve Denetim Komisyonu Kararı" veyahut Proje Sözleşmesi istenir. Ancak, Ar-Ge Merkezi Belgesini veya Ar-Ge ve Yenilik Projesi Değerlendirme Raporunu daha önce vergi dairesine vermiş

207 Çalışmamızın 3.9. bölümünde belirtildiği üzere; Ar-Ge indiriminden 5746 Sy. Kanun hükümleri yerine GVK ve KVK hükümleri çerçevesinde faydalanmak isteyen mükellefler açısından, 1 Seri No’lu KVK Genel Tebliğinde yapılan açıklamalar uyarınca; geri ödeme koşuluyla sermaye desteği olarak sağlanan destekler, bir borç mahiyetinde olup ticari kazanca dahil edilmesi söz konusu değildir. Ancak, bu mevzuat çerçevesinde hibe şeklinde sağlanan destek tutarları ile diğer kurumlardan bu mahiyette sağlanacak her türlü destek tutarları, ticari kazancın bir unsuru olarak kazanca dahil edilecektir. Maliyetleri, bu tür desteklerle karşılanan Ar-Ge harcamaları da Ar-Ge indiriminin hesabında dikkate alınacaktır.

208 5746 Sy. Kanun Md. 3/7, 4/4 ve Ar-Ge Yönetmeliği Md.23/2.

106

olup aynı kapsamda Ar-Ge indirimine devam eden işletmelerden, izleyen vergilendirme dönemlerinde bu belgelerin yeniden ibrazı istenmez.

2. Ar-Ge ve yenilik projesi veya projeleri ile rekabet öncesi işbirliği projesi veya projelerinin, teknogirişim sermayesinden yararlanan işletmeler için desteği veren merkezi yönetim kapsamındaki kamu idaresince onaylanmış bulunan proje sözleşmesi ve eki iş planının, Ar-Ge merkezleri ile teknoloji merkezi işletmelerinde yürütülen Ar-Ge ve yenilik projelerinin hangi aşamada bulunduğu, bu projelerin veya iş planının uygulama durumuna ilişkin belgeler,

3. Ar-Ge indirimine konu olan harcamaların ana gruplar itibarıyla yıllık tutarları ve ayrıntılı dökümünü gösteren liste,

4. Ar-Ge merkezleri, teknoloji merkezi işletmeleri, Ar-Ge ve yenilik projeleri ile rekabet öncesi işbirliği projeleri ve teknogirişim sermaye desteğinden yararlanan işletmelerde çalışanların projeler itibarıyla sayıları ve nitelikleri, bu personelin projelerde görev aldığı süreler, ücretleri, kesilen ve istisna edilen vergi tutarlarını gösteren liste,

5. Dışarıdan alınan danışmanlık, ekspertiz ve benzeri hizmetlere ilişkin olarak, hizmet sağlayan kişi/kurum adı, T.C. kimlik no/vergi kimlik numarası, alınan hizmetin mahiyeti, fatura tarihi ve numarası, tutarı, stopaj ve KDV tutarına ilişkin liste.

Bu belgelerin;

• Ar-Ge ve yenilik projeleriyle teknogirişim sermayesi desteğinden yararlanan işletmeler için destek veren kamu kurumu, kuruluşu, idaresi veya kanunla kurulan vakıf;

• Ar-Ge merkezleri ile rekabet öncesi işbirliği projeleri için başvuru yapılan kamu kurumu;

• Teknoloji merkezi işletmeleri için Teknoloji Merkezi Müdürlüğü;

• Türkiye’nin antlaşmalarla taraf olduğu ikili ya da çok taraflı uluslararası Ar-Ge işbirliği programları fonlarından malî olarak desteklenen Ar-Ge ve yenilik projeleri için TÜBİTAK tarafından onaylanmış olması gerekir.

107

Ar-Ge merkezlerinde ve rekabet öncesi işbirliği projelerinde Ar-Ge indiriminin uygulanabilmesi için yukarıda belirtilen belgeleri de içeren yeminli malî müşavir tasdik raporunun ilgili mevzuatta belirtilen süre içinde bağlı bulunulan vergi dairesine verilmesi zorunlu olup, Ar-Ge merkezleri ve rekabet öncesi işbirliği projeleri için yukarıda sayılan belgelerin beyannameyle birlikte ayrıca verilmesi istenilmez. Söz konusu belgelere tam tasdik raporu ekinde yer verilmiş olması durumunda, Ar-Ge indirimine ilişkin olarak ayrıca tasdik raporu düzenlenmesine gerek yoktur.

5.4.11. 5746 Sayılı Kanun Uygulamasında Ar-Ge Harcamalarının Aktifleştirilmesi

5746 Sy. Kanun uygulamasında; Ar-Ge harcamasının bir gayrimaddi hakka yönelik olup olmadığının bir önemi olmaksızın öncelikle aktifleştirilecektir. Proje sonunda bir iktisadi kıymet oluşmaması, projeden vazgeçilmesi veya projenin tamamlanmasına imkan kalmaması halinde daha önceden aktifleştirilmiş olan tutarlar giderleştirilecektir.

5746 sayılı Kanun ile Ar-Ge harcamalarının öncelikle aktifleştirilmesi, muhasebe standartları açısından değerlendirildiğinde paralellik arz etmediği görülmektedir. Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu’nca uluslararası muhasebe standartları baz alınarak hazırlanan Türkiye Muhasebe Standardı (TMS-38) Maddi Olmayan Duran Varlıklar Standardı²⁰⁹nın “Kapsam” başlıklı bölümünün 5 numaralı fıkrasında; söz konusu standardın araştırma ve geliştirme faaliyetleri için yapılan harcamalara da uygulanacağı²¹⁰, “Tanımlar” başlıklı bölümünde; araştırma kavramının yeni bir bilimsel ya da teknik bir bilgi ve anlayış kazanma amacıyla üstlenilen özgün ve planlı incelemeyi, geliştirme kavramının ise ticari üretim ya da kullanıma başlamadan önce, yeni veya önemli ölçüde geliştirilmiş malzeme, aygıt, ürün, süreç, sistem ya da hizmetlerin üretim planı veya tasarımında araştırma sonuçları ya da diğer bilgilerin uygulanmasını ifade ettiği belirtilmiştir. TMS-38/10’a göre; bu standardın kapsamı içindeki bir kalem maddi olmayan duran varlık tanımına (belirlenebilirlik, kontrol, gelecekteki ekonomik yararın varlığı²¹¹) uymaz ve muhabeleştirme kriterlerini

209 RG T/S : 17/03/2006 / 26111.

210 Mahmut Yardımcıoğlu, Nuray Demirel ve Veli Özer, “Araştırma-Geliştirme Harcamalarının ve Maddi Olmayan Duran Varlıkların TMS-38, Tekdüzen Muhasebe Sistemi ve SPK Tebliği’ne Göre Muhasebeleştirilmesi İşlemlerinin Karşılaştırılması”, Mali Çözüm, S.85 (Ocak-Şubat/2008), s.46.

211 Necdet Sağlam - Salim Şengel ve Bünyamin Öztürk, Türkiye Muhasebe Standartları Uygulaması, Ankara: Maliye Hukuk Yayınları, 2007, s.987-989.

108

(gelecekteki ekonomik yararların işletme için gerçekleştirlmesinin muhtemel olması, varlığın maliyetinin güvenilir bir şekilde ölçülebilmesi) karşılamaz ise onu elde etmek için ya da işletme içinde yaratmak için katlanılacak harcamalar, oluştukları anda gider olarak muhasebeleştirilir. TMS-38/54’e göre; araştırma’dan (veya işletme içi bir projenin araştırma safhasından) kaynaklanan herhangi bir maddi olmayan duran varlık muhasebeleştirilemez. Araştırma harcamaları gerçekleştiği anda gider²¹² olarak muhasebeleştirilir. Çünkü; işletme içi bir projenin araştırma safhasında, işletmenin gelecekte ekonomik yararlar sağlayacak bir maddi olmayan duran varlığın mevcudiyetini göstermesi mümkün değildir. Araştırma faaliyetlerine örnek olarak;

• Yeni bilgi elde edilmesine yönelik faaliyetler,

• Araştırma bulguları ve diğer bilgilerin uygulanmasına yönelik olarak değerlendirme ve nihai seçim araştırması;

• Malzeme, aygıt, ürün, süreç, sistem veya hizmetler için alternatif araştırması; ve

• Yeni veya geliştirilmiş malzeme, aygıt, ürün, süreç, sistem veya hizmetlerin olası alternatiflerinin oluşturulması, tasarlanması, değerlendirilmesi ve nihai seçimi. faaliyetleri verilmiştir.

TMS-38/57’ye göre; geliştirme’den (veya işletme bünyesinde yürütülen bir projenin geliştirme safhasından) kaynaklanan harcamalar ise; aşağıdaki koşulların tamamının varlığı halinde maddi olmayan duran varlık olarak muhasebeleştirilecektir:

• Maddi olmayan duran varlığın kullanıma veya satışa hazır hale gelebilmesi için tamamlanmasının teknik olarak mümkün olması.

• İşletmenin maddi olmayan duran varlığı tamamlama ve bu varlığı kullanma veya satma niyetinin bulunması.

• Maddi olmayan duran varlığı kullanma veya satma imkanının bulunması.

• Maddi olmayan duran varlığın muhtemel gelecek ekonomik faydayı nasıl sağlayacağının belirli olması. Ayrıca, maddi olmayan duran varlığın ürününün veya kendisinin bir piyasasının olması ya da işletme bünyesinde kullanılacak olması durumunda buna elverişli olması.

212 Refik Yaşar Durusoy, “Devletçe Desteklenen Ar-Ge harcamalarının Niteliği ve Giderleştirilmesi”, Vergi Dünyası, S.298(Haziran-2006), s.65. / Feriştah Sönmez, “Türkiye Muhasebe Standardı-Araştırma ve Geliştirme Maliyetleri”, Vergi Dünyası, S.264(Ağustos-2003), s.190.

109

• Geliştirme safhasını tamamlamak ve maddi olmayan duran varlığı kullanmak veya satmak için yeterli teknik, mali ve diğer kaynakların mevcut olması.

• Geliştirme sürecinde maddi olmayan duran varlıkla ilgili yapılan harcamaların güvenilir bir biçimde ölçülebilir olması.

Maddi Olmayan Duran Varlıklar başlıklı 9. maddesinde; bilgisayar yazılımı, patentler, telif hakları, sinema filmleri, müşteri listeleri, ipotek hizmeti sunma hakları, balıkçılık lisansları, ithalat kotaları, isim hakları, müşteri ve tedarikçi ilişkileri, müşteri sadakati, pazar payı ve pazarlama hakları olarak belirtilmiştir.

5.5. Gelir Vergisi Stopaj Teşviki Uygulaması