• Sonuç bulunamadı

Değer: Cömertlik Bilinci

Tanım: Cömert kelimesi “Para ve malını esirgemeden veren, eli açık, selek, semih, ahi, bonkör.” (BTS) anlamlarına gelmektedir. Cömertlik ise; insanın sahip olduğu imkânlardan, muhtaçlara meşru ölçüler dâhilinde ve Allah rızasından başka hiç bir gaye gütmeden, üstün bir ahlâk ile gerçekleştirilen bir değerdir.

Ahmed Mürşidî Efendi, “Fi Beyan-ı Mebhas-ı Hırs u Tama” konusunda açgözlülük ile cömertlik kavramlarını ele almıştır. Açgözlülüğün zararlarını ve cömertlik değerinin faydalarını anlatırken bizleri de cömert olmaya davet etmektedir.

Ahmedi söyle tama‘karı bize Gözi aç ol gönli muhtacı bize Ki bilmez ol kana‘at gözleri aç Ne denlü malı olsa gönlü aç Ey tama‘ deryasına dalan kişi Arayu tul-ı emel bulan kişi Ol tama‘ bahrinde cevlân eyleme ‘Âkıl ol kendine noksan eyleme

Cömertlik, herkeste olması gereken önemli bir insani değerdir. Bu değer, zengin ve fakir ayrımı olmaksızın insanların yerine getirebileceği bir davranıştır. İnsanları, muhtaç olanlara vermeye, ihsanda bulunmaya sevk eden bu değerin karşıtı açgözlülüktür. Açgözlülük insanı manen rahatsız ettiği gibi, insani değerleri de insandan uzaklaştırır. Mürşidî Efendi bu konuda, açgözlü insanın dünyaya daldığını, yaratılış gayesini unuttuğunu ve yolcusu olduğu ahiret mekânına hazırlık yapmaktan onu alıkoyduğunu dile getirir.

Ahmedî varma tama‘kâr rahına Ta giriftar olmayasın câhına Bu tama‘lardır bu halkı azdıran Her dü ‘âlem rahatını bozduran

Cömertliğin toplumsal değerine değinen Mürşidî Efendi; bu değerin varlığıyla toplumsal bağın daha çok geliştiğini de ifade etmektedir. Hırs, haset ve bencillik gibi olumsuz davranışların bu değerin ortadan kalkmasına sebep olduğunu anlatırken, bundan kurtulmanın yolunu ise Allah’ın yardımına bağlamaktadır.

69

Ya İlahi nic’olur halim benim Hırs-ı dünya ile ahvalim benim Bu deni dünya ile hırs u hased Kaplamıştır kalbimi yâ Rab meded Ol kanâ’at kenzine seddir n’idem ‘Avnin olmazsa nice ana gidem Ger ‘inâyet eylemezseen yâ Gani Râh-ı hüsrâna iletürler beni İblîsin serhengidir10

bunlar kamû Azdırub beni yerim kılur tamû İsti’ânet eylerem dâim size Kılma gâlib bunları yâ Rab bize İsteriz senden ‘inâyet yâ Gıyâs Bu denilerden bizi eyle halâs

Öngörülen Kazanım/lar: Cömertlik değerinin ve anlamını kavrar.

Açgözlü olmanın doyumsuzluğa sebep olduğunu kavrar. Cömertlik değerini arkadaşlarına ikramda bulunarak gösterir.

Belirlenen değerin günümüz toplum hayatındaki yeri ve önemi:

Cömertlik, kişinin israf etmeden kendisinde olan herhangi bir şeyi veya güzelliği Allah’ın rızasını gözeterek ihtiyaç sahiplerine vermesidir. Paylaşılan bu şey, insanlar arasında sevgi ve birliktelik duygusunun pekişmesine yardımcı olur. İnsanın önemli özelliklerinden biri olan cömertlik, toplumsal yapı içerisinde ihtiyaç duyduğumuz önemli bir değerdir. Eli açık, yardımsever, başkalarının ihtiyacını gideren insan, toplum tarafından sevilen, kendisine saygı duyulan ve imrenilen bir tavır sergilemektedir. Cömert insan sadece kendini değil, başka insanları da düşünerek hareket eder. Bu değere sahip insanlar, paylaştıkça mutlu olan, arkadaşlarına, çevresine ikramda bulunmaktan kaçınmayan bir duruş sergilerler.

Dünya hayatına gözlerimizi açtığımız andan itibaren bizi karşılayan çok büyük bir cömertlikle buluşmaktayız. Bizi yoktan var eden ve varlığımızın devamında ihtiyacımız olan her şeyi bizim için hazırlayan yaratıcımız, bizden ihtiyacı olan insanlara gücümüzün yettiği kadarıyla yardımcı olmamızı emretmektedir. “Allah'ın, kendilerine lütfundan verdiği nimetlere karşı cimrilik edenler, bunun, kendileri için hayırlı olduğunu sanmasınlar. Hayır, o kendileri için şerdir. Cimrilik ettikleri şey, kıyamet gününde boyunlarına dolanacaktır. Göklerin ve yerin mirası Allah'a aittir. Allah yaptıklarınızdan haberdardır.” (Al-i İmran, 180)

70

Dünya malını hırs ile biriktirmek, açgözlülükle daha fazlasını elde etmeye çalışmak, doğru bir davranış değildir. Cömertliğin en büyük düşmanı olan cimrilik ve açgözlülük, Mürşidî Efendî’nin ifadesiyle her iki dünyada insanı huzursuz eden ve doymak bilmeyen bir davranıştır. Veren elin, alan elden daha hayırlı olduğunu ifade eden Hz. Peygamber, cömertliğin bir özelliğini çalışmak ve kazanmak olarak dile getirmektedir. Çünkü çalışmayan ve kazanmayı hedeflemeyen insan başkasına muhtaçtır. Çalışıp kazanan ve kazandığından insanlara dağıtan kişi huzurlu ve mutlu olmanın lezzetini yaşar. İnsanlığın ortak bir değeri olan cömertlik, gerektiği gibi insanlar arasında yaşatılsa, dünyamızda ne açlık ne yoksulluk ve ne de bunlara benzer sıkıntılar ile karşılaşırız. Dünya üzerinde pek çok olumsuzlukların asıl kaynağı olan bu durum bir tarafta bencilliği ve israf çılgınlığını yaşatırken, diğer tarafta açlık ve sefalete sebep olmaktadır.

Sonuç olarak bencilliğin ve bireysel hazzın yaşandığı bu devirde, sosyal bir varlık olan insan, özüne ve kendi değerlerine dönmelidir. Dünyanın fani olduğunu, mal ve mülkün ebedi olarak kendisinde kalmayacağını düşünerek yaşamalıdır. Bu değeri toplum hayatında yaşattığımız ölçüde zengin olur ve paylaşmanın hazzını yaşarız. Okulda, evde, iş hayatında vb. her yerde ve her şartta cömertlik değerinin yaşatılmasına önem vermeli, cimrilik ve açgözlülükten sakınmalıyız.

71