Şahıs Sigorta Primleri ve Bireysel Emeklilik Sistemi Ödenen Katkı Payları 1 Şahıs Sigorta Primlerindeki İndirim Esasları

6327 sayılı Kanun ile GVK.’nun 89/1’inci maddesinde 01.01.2013 tarihinden itibaren yürürlüğe girmek üzere değişiklik yapılmıştır. GVK’nun 6327 sayılı Kanun ile değişik 89/1’nci maddesi aşağıdaki gibidir.120

118

M.Emin Akyol, ‘‘Kurumlar Vergisi Matrahının Hesaplanması’’, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı.380 (Nisan, 2013), s.9.

119 _{Akyol, Kurumlar Vergisi Matrahının Hesaplanması, s.9.} 120

48

‘‘Beyan edilen gelirin %15'ini ve asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak şartıyla (Bu şartın tespitinde işverenler tarafından ücretliler adına bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları ile 63 üncü maddenin birinci fıkrasının (3) numaralı bendi ve bu bent kapsamında indirim konusu yapılacak prim ödemelerinin toplam tutarı birlikte dikkate alınır.) mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat sigortalarına ödenen primlerin %50'si ile ölüm, kaza, hastalık, sağlık, sakatlık, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primleri (Sigortanın Türkiye'de kâin ve merkezi Türkiye'de bulunan bir emeklilik veya sigorta şirketi nezdinde akdedilmiş olması, prim tutarlarının gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olması ve ücret geliri elde edenlerin ücretlerinin safi tutarının hesaplanması sırasında ayrıca indirilmemiş bulunması şartıyla, eşlerin veya çocukların ayrı beyanname vermeleri halinde, bunlara ait prim kendi gelirlerinden indirilir.).

Bakanlar Kurulu bu bentte yer alan oranları yarısına kadar indirmeye, iki katına kadar artırmaya ve belirtilen haddi, asgari ücretin yıllık tutarının iki katını geçmemek üzere yeniden belirlemeye yetkilidir.’’

Buna göre; 01.01.2013 tarihinden itibaren 6327 sayılı Kanun ile GVK’nun 89/1’nci maddesinde yapılan değişiklik ile birlikte yıllık beyanname veren mükellefler için vergi matrahlarının tespitinde bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları indirim konusu yapılamayacaktır.

Şahıs sigortası primlerinde ise 01.01.2013 tarihinden itibaren, elde edilen gelirler için verilecek yıllık gelir vergisi beyannamelerinde, bireysel emeklilik dışında kalan şahıs sigortaları için ödenen primlerini beyan edilen gelirin %15’ine kadar olan kısmı matrahın tespitinde indirim konusu yapılabilecektir. Beyan edilen gelir olarak, yıllık gelir vergisi beyannamesinde yer alan indirimler ve geçmiş yıl zararları düşülmeden önceki tutar esas alınacaktır.

İndirim konusu yapılacak primlerin toplamı, beyan edilen gelirin %15’ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamayacaktır.

49

Bu sınırlamaların tespitinde, işverenler tarafından ücretliler adına bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları ile Gelir Vergisi Kanununun 63’üncü maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendi ve 89’unu maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendi kapsamında indirim konusu yapılacak prim ödemelerinin toplam tutarı birlikte dikkate alınacaktır.

Mükelleflerce ödenen primlerin yıllık beyanname ile beyan edilen gelirden indirebilmesi için, bu primlerin ücretin safi tutarının tespitinde ayrıca indirilmemiş olması gerekmektedir.

Mükellefin eş ve çocuklarının ayrı beyanname vermeleri halinde, eş ve çocuklar adına ödenen prim ve katkı payları öncelikle kendi gelirlerinden indirilecektir.

Ödeme yapılan kurumun emeklilik veya sigorta şirketi olması gerekir. Emeklilik veya sigorta şirketi niteliğinde olmayan örneğin ücret gelirini yıllık beyannameyle beyan eden ücretlilerce sandıklara veya vakıflara (örneğin; Adalet Teşkilatı Ek Emeklilik Sandığı Yardımlaşma Vakfına – MB.10.092003 tarih ve 42/4214-1893/37218 sayılı özelge veya Posta ve Biriktirme Yardım Sandığına – MB.11.08.2003 tarih ve 42/4214-1872/033849 sayılı özelge ödenen prim ve katkı payları ilgililerin ücretlerinin safi tutarının tespitinde indirim olarak dikkate alınamaz.121

3.3.1.2. Bireysel Emeklilik Sistemine Ödenen Katkı Payları

GVK’nın 6327 sayılı Kanun ile değişik 89/1’nci maddesi aşağıdaki gibidir:122

‘‘1. Beyan edilen gelirin %15'ini ve asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak şartıyla (Bu şartın tespitinde işverenler tarafından ücretliler adına bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları ile 63 üncü maddenin birinci fıkrasının (3) numaralı bendi ve bu bent kapsamında indirim konusu yapılacak prim ödemelerinin toplam tutarı birlikte dikkate alınır.) mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat sigortalarına ödenen primlerin

121

Recep Bıyık ve Aydın Kıratlı, Son Değişiklikler Çerçevesinde Gelir ve Kurumlar Vergisi Matrahının Tespitinde Giderler ve İndirimler, Güncellenmiş 4.Baskı, Ankara: Yaklaşım Yayıncılık, 2007, s.501.

122

Mustafa Tan Yayına Hazırlayan, Yürürlükteki Vergi Kanunları 14.Baskı, Ankara: Gelirler Kontrolörleri Yayınları, 2013, s.235

50

%50'si ile ölüm, kaza, hastalık, sağlık, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primleri (Sigortanın Türkiye'de kâin ve merkezi Türkiye'de bulunan bir emeklilik veya sigorta şirketi nezdinde akdedilmiş olması, prim tutarlarının gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olması ve ücret geliri elde edenlerin ücretlerinin safi tutarının hesaplanması sırasında ayrıca indirilmemiş bulunması şartıyla, eşlerin veya çocukların ayrı beyanname vermeleri halinde, bunlara ait prim kendi gelirlerinden indirilir.).

Bakanlar Kurulu bu bentte yer alan oranları yarısına kadar indirmeye, iki katına kadar artırmaya ve belirtilen haddi, asgari ücretin yıllık tutarının iki katını geçmemek üzere yeniden belirlemeye yetkilidir.’’

Buna göre; 01.01.2013 tarihinden itibaren 6327 sayılı Kanun ile GVK’nın 89/1’nci maddesinde yapılan değişiklik ile birlikte yıllık beyanname veren mükellefler için vergi matrahlarının tespitinde bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları indirim konusu yapılamayacaktır.

Şahıs sigorta primlerinde ise 01.01.2013 tarihinden itibaren, elde edilen gelirler için verilecek yıllık gelir vergisi beyannamelerinde, bireysel emeklilik dışında kalan şahıs sigortaları için ödenen primlerin beyan edilen gelirin %15’ine kadar olan kısmı matrahın tespitinde indirim konusu yapılabilecektir. Beyan edilen gelir olarak, yıllık gelir vergisi beyannamesinde yer alan indirimler ve geçmiş yıllar zararları düşülmeden önceki tutar esas alınacaktır.123

3.3.1.3. 5510 Sayılı Kanun Kapsamında Ödenen Primler

1479 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunu kapsamındaki kişilerin hak ve yükümlülükleri 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4’uncu maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde düzenlenmiştir. Anılan Kanun’un 88’inci maddesinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na ödenen primlerin vergi uygulamasında gider olarak dikkate alınabileceği hükme bağlanmıştır.

123

51

Genel kural bu olmakla birlikte, özellikle ortaklıklarda, safi kazancın ve her bir ortağın beyan edeceği gelirin tespitinde yaşanabilecek zorluklar nedeniyle söz konusu primlerin beyanname üzerinde indirim konusu yapılması daha sağlıklı olacaktır.

Ödedikleri primleri gider olarak kayıtlarına intikal ettirmeyenlerin aşağıdaki şartlar dahilinde söz konusu primleri;

-Primlerin gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olması kaydıyla, mükellefler tarafından kanuni defterler üzerinde gider kaydedilerek, yıllık kazançtan indirilmesi yerine ticari kazançları dolayısıyla verilecek beyannamede gösterilen gelirden,

-Adi komandit şirketlerin komandite ortakları, primlerini aynı şekilde beyan ettikleri gelirden,

-Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu kapsamına giren serbest meslek erbabının GVK’nın 68/8’inci maddesi hükmüne dayanarak hasılatlarından emekli aidatı ve sosyal güvenlik primi indirmemiş olmaları şartıyla ödedikleri primleri serbest meslek kazançları ile ilgili olarak verecekleri yıllık gelir vergisi beyannamelerinde beyan ettikleri gelirden,

indirmeleri mümkündür. 124