Bu araştırmada mezun olunan lise türlerine göre öğrencilerin Yenilenebilir enerji farkındalık ölçeğinden aldıkları toplam puanlar karşılaştırılmıştır. Bu amaçla öğrencilerin ölçekten aldıkları toplam puanları parametrik olmayan Kruskal - Wallis testi ile analiz edilmiştir (Tablo 4.12).
49
Tablo 4.12: Mezun olunan lise türüne göre öğrencilerin yenilenebilir enerji farkındalık düzeylerinin karşılaştırılması (Kruskal Wallis Testi Sonuçları)
Lise Türü Denek Sayısı Rank Ortalaması Kruskal-Wallis Test Değeri P Toplam puan Lise 263 210,10 9,086 0,059 Süper Lise 69 242,85 Anadolu Öğretmen 11 305,23 Anadolu/Fen 90 228,91 Meslek-Teknik 9 214,44 Toplam 442
Tablo 4.12'de verilen Kruskal - Wallis testi sonuçları, yenilenebilir enerji farkındalık düzeyleri bakımından mezun oldukları lise türü bakımından öğrenciler arasında farklılık olmadığını göstermektedir (p > 0,05).
51
BÖLÜM IV
SONUÇ ve ÖNERİLER
SONUÇ
Bu çalışma ile üniversite öğrencilerinin yenilenebilir enerjiye karşı farkındalıklarını ölçmek amaçlanmıştır. Bu amaçla 2012-2013 eğitim-öğretim yılında Gazi, Afyon Kocatepe, Nevşehir Hacı Bektaş Veli, Kastamonu ve Aksaray Üniversitelerinde farklı bölümlerde öğrenim görmekte olan 442 son sınıf öğrencisine Yenilenebilir Enerji Farkındalık Ölçeği uygulanmıştır.
Uygulanan anket 6 araştırma sorusu doğrultusunda incelenmiştir. Uygulama sonucunda elde edilen tüm veriler Excel tablosuna kaydedilerek, SPSS paket programıyla analizleri yapılmıştır. Araştırma soruları ve bu araştırma sorularına ait sonuçlar aşağıda belirtilmiştir. 1. araştırma sorusu doğrultusunda öğrencilerin yenilenebilir enerji farkındalıkları ile ilgili envanterin uygulandığı üniversiteler arasında anlamlı bir fark olup olmadığı incelenmiştir. Sonuç olarak Gazi Üniversitesi öğrencilerinin yenilenebilir enerji farkındalık düzeyleri diğer üniversite öğrencilerine göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu bulunmuştur (p < 0,05).
Ayrıca Gazi Üniversitesi öğrencileri dışında araştırmaya katılan farklı üniversite öğrencilerinin de yenilenebilir enerji farkındalıkları karşılaştırılmıştır. Yapılan araştırmada yenilenebilir enerji farkındalık düzeyleri bakımından Afyon Kocatepe, Nevşehir Hacı Bektaş Veli, Kastamonu ve Aksaray Üniversiteleri öğrencilerinin arasında farklılık
52
olmadığını sonucuna varılmıştır. (p > 0,05). Bu sonuç Afyon, Nevşehir, Kastamonu ve Aksaray Üniversiteleri öğrencilerinin yenilenebilir enerji farkındalık düzeylerinin istatistiksel olarak aynı düzeyde oldukları şeklinde yorumlanabilir. Bu durumun üniversiteler arasındaki sosyo-ekonomik, sosyo-kültürel, eğitim yöntem ve teknikleri, ders müfredat içeriği ve üniversiteye giriş puanlarındaki başarı puanları gibi farklılıklardan kaynaklanmış olabileceği düşünülmektedir. Bu statülerde daha iyi avantajlara sahip olan üniversite öğrencilerinin yenilenebilir enerji konusunda farkındalık düzeylerinin yüksek olması beklenen bir sonuçtur. Çünkü bu üniversitelerde verilen eğitimde istenilen malzeme ve teknolojiye ulaşma imkânı daha kolay ve hızlıdır. Bu duruma bağlı olarak öğrencilerin ilgili konudaki derslere olan dikkatini çekmek ve farkındalık yaratmak daha kolay olabilmektedir.
2. araştırma sorusu doğrultusunda öğrencilerin yenilenebilir enerji farkındalıkları ile ilgili envanterin uygulandığı fakülteler arasında anlamlı bir fark olup olmadığı incelenmiştir. Sonuç olarak Eğitim Fakültesi öğrencilerinin yenilenebilir enerji farkındalık düzeylerinin fen fakültesi öğrencilerine göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu bulunmuştur (p<0,05).
Eğitim fakültesi öğrencilerinin yenilenebilir enerji farkındalıklarının fen-edebiyat fakültesi öğrencilerine göre daha yüksek olmasının sebebi eğitim fakültesi öğrencilerinin yenilenebilir enerji konusuna eğitimci gözüyle daha geniş bir çerçeveden bakabilmesi şeklinde yorumlanabilir. Fen edebiyat fakültesi öğrencileri yenilenebilir enerji konusunda daha detaylı ve daha çok teknik bilgi sahibi olabilir. Ancak konu bu bilgilerin uygulanmasına ya da çevre ile ilişkilendirilmesine geldiğinde eğitim fakültesi öğrencilerinin bu konuda biraz daha fazla farkındalığa sahip olduğu görülmektedir.
3. araştırma sorusu doğrultusunda öğrencilerin Yenilenebilir Enerji Farkındalık Ölçeğinin uygulandığı bölümler arasında anlamlı bir fark olup olmadığı incelenmiştir. Sonuç olarak fen bilgisi öğrencilerinin yenilenebilir enerji farkındalık düzeyleri diğer bölüm öğrencilerine göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu bulunmuştur (p<0,05).
Ayrıca Fen bilgisi bölümü öğrencileri dışındaki diğer bölüm öğrencilerinin Yenilenebilir Enerji Farkındalık Ölçeğinden aldıkları toplam puanların farklılık gösterip göstermediği de incelenmiştir. Araştırmada yenilenebilir enerji farkındalık düzeyleri bakımından Biyoloji,
53
Fizik ve Kimya Bölümleri öğrencilerinin arasında farklılık olmadığı sonucuna varılmıştır (p > 0,05). Bir diğer deyişle Biyoloji, Fizik ve Kimya Bölümleri öğrencilerinin yenilenebilir enerji farkındalık düzeyleri bakımından aralarında istatistiksel olarak bir fark yoktur.
Fen bilgisi öğretmen adaylarının yenilenebilir enerji hakkında diğer bölümlerden daha fazla farkındalık sahibi oldukları görülmektedir. Bunun nedeni fen bilgisi eğitimi müfredatında yer alan çevre bilimi, çevre ve eğitim gibi derslerin diğer bölümlerde çevre ile ilgili verilen derslerle karşılaştırıldığında ders saati açısından daha fazla olması şeklinde yorumlanabilir. Ayrıca bu durum Fen bilgisi öğretmenliğinde mecburi ders olarak okutulan çevre ile ilgili dersler diğer bölümlerde ki çevre eğitimi ile alakalı konuların seçmeli ders olarak verilmesinden de kaynaklanabileceği düşünülmektedir.
4. araştırma sorusu doğrultusunda öğrencilerin yenilenebilir enerji farkındalıklarının cinsiyete göre farklılık gösterip göstermediği incelenmiştir. Sonuç olarak yenilenebilir enerji farkındalık düzeyleri bakımından cinsiyetler arasında farklılığın olmadığı bulunmuştur (p > 0,05). Bu sonuç cinsiyet açısından öğrencilerin yenilenebilir enerji farkındalık düzeyleri arasında istatistiksel olarak aralarında farkın olmadığını göstermektedir.
Fırat vd. (2012) araştırmalarında öğrencilere Morgil vd. (2006)’nin geliştirmiş olduğu yenilenebilir enerji farkındalık ölçeğini kimya öğretmenliğinde okuyan öğrencilere uygulamışlardır. Yapılan çalışmada yenilenebilir enerji farkındalıklarının cinsiyete göre anlamlı bir fark gösterip göstermediği incelenmiştir. Araştırma sonucunda erkek öğrencilerin, kız öğrencilere göre bilgi ve tutumlarının daha iyi olduğuna ulaşılmıştır. Bu sonucun yaptığımız çalışma ile örtüşmeme nedeni envanteri farklı bölümlere uygulamamız olabilir.
5. araştırma sorusu doğrultusunda öğrencilerin yenilenebilir enerji farkındalıklarının genel başarı ortalamaları ile bir farklılık gösterip göstermediği incelenmiştir. Yenilenebilir enerji farkındalık düzeyleri bakımından öğrencilerin başarı puanlarına göre anlamlı bir fark olmadığı sonucuna varılmıştır (p > 0,05).
Yenilenebilir enerji konusu günümüzde sürekli vurgulanan özellikle medya tarafından gündeme getirilen güncel bir konudur. Bu nedenle yenilenebilir enerji hakkında bilgi sahibi
54
olmak için öğrenciler öğrenim gördükleri eğitim kurumlarından daha çok sosyal ortamlardan (internet, televizyon, topluluklar gibi) faydalanmaktadır. Uygulanan anket sonucunda yenilenebilir enerji farkındalığı ve başarı puanları arasında anlamlı bir fark olmamasının sebebi bu duruma bağlı olabileceği şekilinde yorumlanabilir.
6. araştırma sorusu doğrultusunda öğrencilerin yenilenebilir enerji farkındalıklarının mezun oldukları okul türüne göre bir farklılık gösterip göstermediği incelenmiştir. Yenilenebilir enerji farkındalık düzeyleri bakımından mezun oldukları lise türüne göre öğrenciler arasında anlamlı bir farkın olmadığı sonucuna varılmıştır (p > 0,05).
Fırat vd. (2012) araştırmalarında Morgül ve arkadaşlarının 2005 yılında geliştirmiş olduğu yenilenebilir enerji farkındalık ölçeği ile yaptığı çalışmalarında benzer bir sonuca ulaşmıştır. Öğrencilerin lisede almış oldukları çevre eğitimi değişkenlerinde anlamlı bir farklılık göstermediği saptanmıştır. Ayrıca anne-baba eğitim durumunun da öğrencilerin yenilenebilir enerji farkındalık düzeyinde bir etkisi olmadığı sonucuna varmıştır. Yenilenebilir enerji farkındalığının öğrencilerin mezun oldukları okul türü üzerindeki etkisini incelediğimizde bulunan sonuç, Fırat ve arkadaşlarının sonucuyla örtüşmektedir. Öğrencilerin Yenilenebilir Enerji Farkındalık Ölçeğine verdikleri cevapların frekans ve yüzdeleri incelendiğinde fen ve eğitim fakültesi öğrencilerinin yenilenebilir enerji farkındalıklarının orta düzeyde olduğu sonucuna varılmıştır. Bu sonuç, Karabulut vd. (2011) ile Liarakou vd. (2009)’in yenilenebilir enerji eğitimi hakkında yaptıkları çalışmayı destekler niteliktedir. Yapılan çalışma öğrencilerin yenilenebilir enerji hakkındaki bilgilerinin ansiklopedik düzeyde olduğunu ve uygulamada yetersiz kalındığını göstermektedir.
Özellikle anketin yenilenebilir enerji tanımına yönelik maddeleri incelendiğinde öğrencilerin olumlu tutuma sahip olduğu görülmektedir. Örneğin anketin 2. Maddesine göre; öğrencilerin % 80,6’sı kesinlikle katılıyorum/katılıyorum cevabını vererek YEK’in etkili ve akılcı kullanımı için kamu yatırımlarının artırılması gerektiğini düşünmektedir. Benzer bir şekilde anketin 4. maddesinde belirtilen “Tüm ülkelerin çevre dostu yenilenebilir enerji kaynakları kullanması gerektiğine inanıyorum.” ifadesine öğrencilerin % 78,1’i kesinlikle katılıyorum/katılıyorum cevabını vermiştir. Bu sonuç öğrencilerin yenilenebilir enerji hakkında olumlu bir tutum izlediğini ortaya koymaktadır. Anketin 1. maddesi incelendiğinde öğrencilerin % 77,4’ü yenilenebilir enerji kaynaklarının enerji
55
talebindeki hızlı artışı karşılamak için etkili bir şekilde kullanılması gerektiğine kesinlikle katılıyorum/katılıyorum şeklinde cevaplayarak yine yenilenebilir enerji hakkında olumlu bir tutum izlediğini göstermiştir.
Uygulanan anketin YEK ve yenilenebilir olmayan enerji kaynakları hakkındaki maddeleri incelendiğinde öğrencilerin bazı maddelerde olumlu bazı maddelerde ise karasız bir tutum izlediği sonucuna varılmıştır. Örneğin anketin 24. maddesine öğrencilerin % 72,6’sı rüzgâr enerjisinin yenilenebilir bir enerji olduğuna kesinlikle katılıyorum/katılıyorum cevabını vermiştir. Anketin 26. maddesine de öğrencilerin % 71,7’si güneş ve su gibi kaynaklardan enerji üretiminin hayal olduğuna kesinlikle katılmıyorum/katılmıyorum cevabını vermiştir. Verilen bu cevaplarla öğrenciler YEK hakkında olumlu bir tutum ortaya koymuştur. Bununla birlikte 9. maddedeki “yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı fosil yakıt kullanımını azaltmayacak” ifadesine öğrencilerin % 30,5’i kararsızım % 28,5’ katılıyorum % 24,4’ü katılmıyorum cevabını vererek kararsız bir tutum izlemiştir. Anketin yenilenebilir olmayan enerji kaynakları ile ilgili bölümleri incelendiğinde özellikle 14. maddede “Fosil yakıtlardan dolayı ortaya çıkan sera gazları, atmosfer içinde ısının kalmasına neden olur. Buna paralel olarak küresel ısınmanın ortaya çıkması beni mutlu eder.” ifadesine öğrencilerin % 71,5’i kesinlikle katılmıyorum/katılmıyorum şeklinde cevabını vermiştir. Bu sonuca bakarak öğrencilerin bu konu ile ilgili olumlu bir tutum izlediği görülmektedir. Ancak anketin 3. ve 39. maddelerinde öğrencilerin % 30,7’si geleneksek enerji üretiminin çevreye zarar verip vermediği konusunda, % 28,1’i fosil yakıtların yenilenebilir olup olmadığı konusunda kararsızım seçeneğini işaretleyerek karasız bir tutum sergilemişlerdir. Bu sonuçtan yola çıkarak öğrencilerin yenilenebilir enerjinin ne olduğu konusunda bilgi sahibi oldukları, ancak yenilenebilir olan ve yenilenebilir olmayan enerji kaynaklarının neler olduğu konusunda yeterli biliye sahip olmadıkları sonucuna varılmıştır.
Uygulanan ankette yenilenebilir enerji ve çevre arasındaki bağlantıyı vurgulayan maddeler incelendiğinde öğrencilerin olumlu bir tutum izlediği görülmektedir. Örneğin anketin 16.maddesine bakıldığında öğrencilerin % 73,3’ü ekolojik denge için enerji kaynaklarının yenilenebilir olması gerektiğine kesinlikle katılıyorum/katılıyorum cevabını vermiştir. Anketin 32. maddesinde öğrencilerin % 75,1’i yenilenebilir enerji kaynaklarının
56
kullanımının çevresel koruma aktivitelerinin arasında yer almasının önemli olduğunu kesinlikle katılıyorum/katılıyorum şeklinde cevaplamışlardır.
Uygulanan anketin yenilenebilir enerji eğitimi ile ilgili öğrencilerin verdikleri cevaplar incelendiğinde 37. maddede geçen “Meslek içi eğitim programlarında öğretmenlerin enerji tasarrufu ve enerji kaynaklarının önemi konusuna odaklanması ve farkındalık yaratması gerektiğine inanıyorum.” ifadesine öğrencilerin % 70,6’sı kesinlikle katıyorum/katılıyorum cevabını vermişlerdir. Bu sonuçtan yola çıkarak öğrencilerin yenilenebilir enerji eğitiminin gerekliliği konusunda olumlu bir tutum izledikleri anlaşılmaktadır.
Kılıçaslan vd. (2011) tarafından yapılan çalışmada da benzer bir sonuca ulaşılmıştır. Yazarların yaptığı “yenilenebilir enerji kaynaklarının çevreye olan katkısına ilişkin ilköğretim öğrenci görüşleri” adlı araştırmada Samsun ilinde bulunan 60 öğrenciye bir anket uygulamıştır. Yapılan araştırmada yenilenebilir enerji eğitiminin gerekliliğini destekleyen bir sonuca ulaşılmıştır. Çalışmanın sonunda Milli Eğitim Bakanlığı’nın yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını teşvik etmesi için okullarda tanıtım ve bilgilendirme seminerleri düzenlemesi gerektiğine vurgu yapılmıştır.