IV. BÖLÜM
4. SONUÇ VE ÖNERİLER
4.2. ÖNERİLER
arttığı, kendi yeteneklerinin daha çok farkına vardıkları gözlenmiştir. Özellikle problemin ortaya konmasından çözümüne kadar etkin katılım olması, başarıyı oldukça olumlu etkilemiştir. Bu esnada öğrenciler derse istekle katılmış, farklı üniteler için de bu tarz bir yöntemle ders işlenmesini istemişlerdir.
Genel olarak bu çalışmada kullanılan PDÖ yaklaşımına uygun etkinliklerin öğrenci başarılarını olumlu etkilediği ortaya konmuştur. Bu sebeple PDÖ yaklaşımının Kur’an kurslarında uygulanması öğrenci başarısını artırmada etkili olabilir.
KAYNAKÇA
Alagöz, Bülent, Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarında Çevre Bilincinin Geliştirilmesinde Probleme Dayalı Öğrenme Yönteminin Etkisi, Doktora Tezi, G. Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara 2009.
Altaş, Nurullah, İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretimi, Nobel Yayıncılık, Ankara 2001.
Ayhan, Halis, Türkiye’de Din Eğitimi, Dem, İstanbul 2004.
Araz, Gülsüm, Probleme Dayalı Öğrenme Modelinin İlköğretim Öğrencilerinin Genetik Konusundaki Başarılarına Olan Etkisi, Ankara, 2007.
Aydın, Muhammed Şevki, “Din Eğitimi Kurumu: Kur’an kursu”, Diyanet Aylık Dergi, Aralık 2005.
Muhammet Şevki Aydın, “Din Eğitimi ve Din Hizmetlerinde Yeni açılımlar, Yeni Ufuklar Üzerine”, Diyanet Aylık Dergi, Nisan 2005.
Bailey, Richard, Patron, Graham, “Problem-Based Learning: A Critical Rationalist Perspective”, London Review of Education, Vol. 6, No. 3, November 2008.
Balcı, Ali, Sosyal Bilimlerde Araştırma, Pegem Akademi, Ankara 2009.
Bilgin, Beyza, “Eğitim Bilimi ve Din Eğitimi”, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 1988.
Böke, Kaan (Editör), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Alfa yayıncılık, İstanbul 2009.
Bulut Mehmet, “Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Yaygın Din Eğitimi Görevi”, Diyanet İlmi Dergi, Aralık 1999, C. 35, S. 4.
Buyrukçu, Ramazan, Kur’an Kurslarında Din Eğitimi, Fakülte Kitabevi, Isparta 2001.
Büyüköztürk, Şener, Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, Pegem Akademi, Ankara 2013.
Büyüköztürk Şener, Kılıç Ebru Çakmak, Akgün Özcan Erkan, Karadeniz Şirin ve Demirel Funda, Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Pegem Akademi, Ankara 2011.
Çakır, S. Özlem and Tekkaya, Ceren, “Problem.Based Learning And Its Application Into Science Educatıon”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 15: 137 - /44 [/999).
Çelik, Elif, Fen Eğitiminde Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımının Öğrencilerin Akademik Başarısına, Tutumuna, Akademik Risk Alma Düzeyine Ve Kalıcılığa Etkisi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2010.
Çelik, Pınar, Probleme Dayalı Öğrenmenin Öğretmen Adaylarının Fizik Dersi Başarısı, Öğrenme Yaklaşımları ve Bilimsel Süreç Becerileri Üzerindeki Etkisi, İzmir, 2013.
Demirel, Melek, Turan Arslan, Belma, “Probleme Dayalı Öğrenmenin Başarıya, Tutuma, Bilişötesi Farkındalık Ve Güdü Düzeyine Etkisi”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2010, S. 38.
Deveci, Handan, Sosyal Bilgiler Dersinde Probleme Dayalı Öğrenmenin Öğrencileri Derse İlişkin Tutumlarına, Akademik Başarılarına ve Hatırlama Düzeylerine Etkisi, Doktora Tezi, Eskişehir, 2002.
Doğan İsmail, “Yaygın Din Eğitimi ve Diyanet İşleri Başkanlığı”, Din Öğretimi Dergisi, 1989, C. 20.
Elbistanlı, Ahmet, Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımının 11.Sınıf Öğrencilerinin Kimyasal Denge Konusundaki Başarı, Tutum Ve Bilimsel Süreç Becerilerine Etkisinin İncelenmesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Hatay.
Erdem, Eda, Probleme Dayalı Öğrenmenin Öğrenme Ürünlerine, Problem Çözme Becerisine Ve Öz-Yeterlik Algı Düzeyine Etkisi, Doktora Tezi, H. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2006.
Erkuş, Adnan, Davranış Bilimleri İçin Bilimsel Araştırma Süreci, Seçkin, Ankara 2011.
Göğüş, Ramazan, Fen Bilimleri Öğretiminde Probleme Dayalı Öğrenme Yönteminin Öğrencilerin Akademik Başarı ve Tutumları Üzerine Etkisi, Kırıkkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale, 2013.
Günhan, Berna Cantürk, İlköğretim İkinci Kademede Matematik Dersinde Probleme Dayalı Öğrenmenin uygulanabilirliği Üzerine Bir Araştırma, Doktora Tezi, İzmir, 2006.
Kemal Güran, “Halk İçin Din Eğitimi”, Milli Eğitim ve Din Eğitimi, Ankara, 1981.
Hancock, R. Dawson and Reynolds, J. Marklin, “Problem Based Learning in a Higher Education Environmental Biotechnology Course”, Innovations in Education and Teaching International, Vol. 47, No. 2, May 2010.
Kalkan, Mustafa, “Learning Preferences And Problem-Based Discussion Sessions: A Study With Turkish University Maritime Students”, Social Behavior And Personality, 2008, 36(10).
Karaköse, Şaban, Hatıra, Hikaye ve Nüktelerle Din ve Eğitim, Tidef yay. İstanbul 2012.
Karaköse, Şaban, Etkili Din Öğretimi, Tidef yay., İstanbul 2012.
Karasar, Niyazi, Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel Yay. Dağ. Ankara 2006.
Korucu, Emine Nedime, Probleme Dayalı Öğretim ve İşbirlikli Öğrenme Yöntemlerinin İlköğretim Öğrencilerinin Başarıları Üzerine Etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Konya, 2007, s. İ
Kılınç, Ahmet, “Probleme Dayalı Öğrenme”, Kastamonu Eğitim Dergisi, Ekim 2007, C. 15, N. 2.
Koçak, Murat, Ortaöğretimde Coğrafya Öğretiminde Probleme Dayalı Öğrenme
Yaklaşımının Öğrenci Performansı Ve Motivasyonu Üzerine Etkisi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2008.
Kuş, Elif, Nicel-Nitel Araştırma Teknikleri, Anı yay., Ankara 2009.
Lam, O. B. Debbie, “İmpact of Problem Based Learning on Social Work Students: Growth and Limits”, British Journal of Social Work (2009), 39.
Mert, Hamdi, “Yaygın Eğitimde Din Eğitimi”, Türkiye 1. Din Eğitimi Semineri”, İlahiyat Vakfı Yayınları, 1881.
Moralar, Ayhan, Fen Eğitiminde Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımının Akademik Başarı, Tutum Ve Motivasyona Etkisi, Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ, 2012.
Ok, Selami, The Analysis of an English Preparatory Program Based on the Needs Assessment of Problem Based Learning and Regular Groups in a Foreign Language-Medium Institution, İzmir 2005.
Onan Arif, Turan Sevgi ve Başusta N. Bilge, “Probleme Dayalı Öğrenmeye Yönelik Özyeterlilik Algısı Ölçeğinin Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması”, Hacettepe Tıp Dergisi 2010, S. 41.
Oskay, Özyalçın, Özge, Kimya Eğitiminde Teknoloji Destekli, Probleme Dayalı Öğrenme Etkinlikleri, Doktora Tezi,H. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara 2007.
Özden, Yüksel, Öğrenme ve Öğretme, Pegema yayıncılık, Ankara 2003.
Özdil, Gülnur, Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımının İlköğretim 7. Sınıflarda Çevre Ve Alan Kavramı Öğretiminde Öğrenci Başarısına Etkisi, Kastamonu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kastamonu, 2011.
Patron, Graham, Richard Bailey, “Problem Based Learning: A Critical Rationalist Perspective”, London Review of Education, Vol. 6, No. 3, November 2008.
Putnam, A. R., “Problem Based Teaching and Learning in Techonology Education”, Paper Presented at the Annual Conference of the Association for Career and Technical Education, 75th, New Orleans, La, December, 2001, 2001-10-00.
Saban, Ahmet, Öğrenme Öğretme Süreci Yeni Teoriler ve Yaklaşımlar, 2004.
Senemoğlu, Nuray, Gelişim, Öğrenme ve Öğretim, Gazi kitabevi, Ankara 2005.
Serin, Gökhan, Probleme Dayalı Öğrenme Öğretiminin 7. sınıf Öğrencilerin Fen Başarısına, Fene Karşı Tutumuna ve Bilimsel Süreç Becerilerine Etkisi, Ankara, 2009.
Sifoğlu, Neslihan, İlköğretim 8. Sınıf Fen Bilgisi Dersinde Yapısalcı Öğrenme ve Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımlarının Öğrenci Başarısı Üzerine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, G. Ü.
Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara 2007.
Şalgam, Emine, Fizik Eğitiminde Probleme Dayalı Öğrenme Yönteminin Öğrencilerin Akademik Başarılarına ve Tutumlarına Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, D. E. Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 2009.
Tandoğan, Ruhan Özkardeş, Fen Eğitiminde Probleme Dayalı Aktif Öğrenmenin Öğrencilerin Başarılarına ve Kavram Öğrenmelerine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2006.
Tosun, Cemal, Din Eğitimi Bilimine Giriş, Pegema Yay., Ankara 2005.
Turan, Sevgi, Probleme Dayalı Öğrenmeye İlişkin Tutumlar, Öğrenme Becerileri ve Başarı arasındaki İlişkiler, Doktora Tezi, Ankara, 2009.
Usta, Neslihan, Probleme Dayalı Öğrenmenin Ortaokul Öğrencilerinin Matematik
Başarısına, Matematik Özyeterliğine ve Problem Çözme Becerilerine Etkisi, Ankara, 2013.
Ülgen, Gülten, Kavram Geliştirme, Pegema yayıncılık, Ankara 2001.
Yaman, Süleyman, “Fen Eğitiminde Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımının Problem Çözme Öz-Yeterlik İnanç Düzeylerinin Gelişimine Etkisi”, Hacettepe Üniversitesi. Eğitim Fak. Dergisi, 29.
Yaman Süleyman, Yalçın Necati, “Fen Eğitiminde Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımının Problem Çözme Öz-Yeterlik İnanç Düzeylerinin Gelişimine Etkisi”, Hacettepe Üniversitesi.
Eğitim Fak. Dergisi 29, s.229.
Yeung, Stephen, “Problem-Based Learning for Promoting Student Learning in High School Geography”, Journal of Geography, 2010, 109: 5.
Yıldırım Ali, Şimşek Hasan, Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin, Ankara 2011.
Yıldırım, Ramazan, Öğrenmeyi Öğrenmek, Sistem yay., Ankara 2006.
WEB SİTELERİ
http://kisiselgelisin.blogcu.com/etkili-ogrenme-nedir-1-vesa-purokuru/2356205.
Allahverdi, Kenan “Gelecekte Yetişkin Eğitimi”, www.universite toplum.org/pdf/pdf.php?id=349.
Etkili Öğrenme Nedir? Vesa Purokuru, http://kisiselgelisin.blogcu.com/etkili-ogrenme-nedir-1-vesa purokuru/2356205: 15.12.2010
http://www2.diyanet.gov.tr/EgitimHizmetleriGenelMudurlugu/KuranKursuOgretimProgrami/
%C4%B0htiya%C3%A7%20Odakl%C4%B1%20Kur'an%20Kurslar%C4%B1%20%C3%96
%C4%9Fretim%20Programlar%C4%B1-2012.pdf
ÖZET
Durmuş, Ruveyda, Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımının Kuran Kursları Programındaki Dini Bilgiler Dersinin Amaçlarının Gerçekleşmesine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Danışmanı: Prof. Dr. Cemal TOSUN.
Bu araştırmada; Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımı uygulamalarının Kur’an kursları programındaki dini bilgiler dersinin amaçlarına ulaşma düzeyine ve özyeterlik düzeyine etkisi ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.
Araştırma kapsamında Kur’an kursları kış dönemi Zekat Ünitesi ele alınmıştır.
Araştırmada Ankara Keçiören’de Ayvalı Merkez Kur’an kursu, Eyüp Sultan Kur’an kursu ve Yükseltepe Sancak Kur’an kurslarının her biri için kontrol ve deney grupları oluşturulmuş ve toplam 72 öğrenci çalışmaya katılmıştır.
Araştırmaya katılan gruplara; başarı testi olarak öğrenilecek konu öncesi ön-test, konu sonrasında son-test ve aynı zamanda özyeterlik algısı için de aynı şekilde konu öncesi ön-test, konu sonrası son-test uygulanmıştır. Bu amaçla ünite için hazırlanan çoktan seçmeli ölçme aracı kullanılmıştır. Araştırma deneysel bir çalışmadır.
Araştırma sonuçlarından elde edilen bulgulara göre;
Probleme dayalı Öğrenme Yaklaşımına göre hazırlanan öğrenme etkinliklerinin uygulama yapılan bütün kurslar için öğrencilerin başarılarına anlamlı bir etkisi olmuştur.
Ancak özyeterlik algılarına anlamlı bir etkisi olmamıştır.
ABSTRACT
The Effect of Problem Based Learning Approach on the actualization of scripture lesson purposes placed in Quran Course Program, Master Thesis, Advisor: Prof. Dr. Cemal TOSUN.
In this study; the effect of Problem Based Learning Approach applications on the attainability of scripture lesson purposes and self-efficacy are researched.
As a scope of the research, the Unit of Zakat in the winter semester in Quran Courses is studied.
Experimental and control groups are constituted for every Quran courses of Ayvalı Merkez, Eyüp Sultan and Yükseltepe Sancak which are included in Keçiören in Ankara, and totally 72 students are participated in the study.
Pretest and posttests are given to the participants as an achievement and self-efficacy test before and after the learning the subject. Based on this purpose, a multiple choice test is used which is prepared for the Zakat Unit. This research is an experimental study.
As the results of the study, there is found a significant effect of the activities prepared according to the Problem Based Learning Approach on the achievements of the participants in all of the courses. However, there is not found a significant effect on their self-efficacy.
EKLER
EK-1: KUR’AN KURSLARININ GENEL AMAÇLARI
EK-2: KUR’AN KURSU İHTİYAÇ ODAKLI ÖĞRETİM PROGRAMI AMAÇLARI
EK-3: ZEKAT ÜNİTESİ ÖĞRENME HEDEFLERİ
EK-4: PROBLEME DAYALI ÖĞRENME YAKLAŞIMINA İLİŞKİN DERS PLANLARINDAN BİRİ
EK-5: PROBLEME DAYALI ÖĞRENME YAKLAŞIMINA GÖRE
HAZIRLANMIŞ SENARYOLAR
EK-6: ÖĞRENEN ÇALIŞMA ÖRNEKLERİ
EK-7: ZEKAT ÜNİTESİ BAŞARI TESTİ
EK-8: İBADET DERSİNE YÖNELİK ÖZYETERLİK ÖLÇEĞİ
EK-9: BİLGİLENDİRİLMİŞ GÖNÜLLÜ OLUR FORMU
EK-10: YAPILAN ÇALIŞMADA İŞLEM YOLU
EK-11: ETİK KURUL İZİN BELGESİ
EK-1: KUR’AN KURSLARININ AMAÇLARI
1. Kur-an-ı Kerim-i usulüne uygun olarak, yüzünden okumayı öğretmek
2. Kur-an-ı Kerim-i doğru bir şekilde okumayı sağlayıcı bilgileri (tecvid, tashih-i huruf ve talim) uygulamalı olarak öğretmek
3. İbadetler için gerekli sûre, âyet ve duâları doğru olarak ezberletmek ve bunların meallerini öğretmek
4. Hafızlık yaptırmak
5. İslâm Dininin inanç, ibadet ve ahlâk esasları ile Peygamberimizin hayatı ve örnek ahlâkı (sireti) hakkında bilgiler vermektir.
EK-2: KUR’AN KURSU İHTİYAÇ ODAKLI ÖĞRETİM PROGRAMI AMAÇLARI
Kur’an Kursları Öğretim Programının amacı Türk Milli Eğitiminin genel amaçları ve temel ilkelerine uygun olarak öğrencilerin;
1. İslam dininin değerlerini, insan hayatına anlam kazandıran unsurlardan biri olarak fark etmelerini sağlamak,
2. Öğrendiği değerlerden yardım alarak kendi çözümlerini üretebilmelerini sağlamak,
3. İslam dininin Allah-insan, İnsan-İnsan ve İnsan-Tabiat ilişkilerini düzenleyen boyutunu idrak etmelerini sağlamak,
4. İbadetlerle ilgili bilgilerini davranışa dönüştürmek,
5. İslam’ın temel kaynağı Kur’an-ı Kerim’i Arapça metninden doğru ve usulüne uygun okuyabilmelerini sağlamak,
6. İbadetleri ve toplum içinde gerçekleşen dini törenleri yerine getirebilecek yeterlikte Kur’an ezberine sahip olabilmelerini sağlamak,
7. Kur’an-ı Kerim’i mealinden okuma alışkanlığı kazanabilmelerini ve hayata ilişkin prensipler çıkarabilmelerini gerçekleştirmek,
8. Hz. Muhammed’in yaşantısından değerler üretebilmelerini gerçekleştirmek,
9. Kültürler arası etkileşimin hızlandığı günümüzde, barış kültürünün geliştirilmesi ve hoşgörü ortamının oluşturulmasında İslam dininin değerlerini yorumlayıp, barış ve hoşgörü ortamı oluşturmalarına yardımcı olmaktır.
EK-3: ZEKAT ÜNİTESİ ÖĞRENME HEDEFLERİ
1. Zekât ve sadaka konu sun da temel bir takım bilgiler elde edilecek,
2. Müslüman toplumlarda hayatın ayrılmaz bir parçası olarak sıkça kullanılan sadaka, nisap, fidye, fitre gibi kavramların ne anlam taşıdığı ve aralarındaki farklar anlaşılacak,
3. Zekâtın kimlere farz olduğu ve hangi mallardan, ne oranda zekât verilmesi gerektiği öğrenilecek,
4. İslâm dininin paylaşmaya verdiği önemin boyutları daha iyi kavranacak,
5. Sevinçlerin paylaşılması bağlamında dinî bayramlarımız ile mübarek gün ve geceler hakkında kısaca bilgi sahibi olunacak,
6. Sıkıntıların paylaşılması bağlamında da, hasta ziyareti ve cenazeye karşı görevler gibi bir takım dinî vecibelerle ilgili bilgilere ulaşılacaktır.
EK-4: PROBLEME ÖĞRENME YAKLAŞIMINA İLİŞKİN DERS PLANLARINDAN BİRİ
Dersin Adı: İbadetim Süre: 45 dakika
Öğrenme Alanı: Zekat Ünitesi
Kazanım: Zekâtın kimlere farz olduğu ve hangi mallardan, ne oranda zekât verilmesi gerektiğini öğrenir.
Yöntem ve Teknikler: Probleme Dayalı Öğrenme, Soru Cevap, İşbirlikli Öğrenme Öğretim Materyalleri: İbadetim ders kitabı, Diyanet İşleri Başkanlığı İlmihali, Kur’an-ı Kerim meali, problem senaryoları, çalışma kağıtları, yazı tahtası.
DERSE HAZIRLIK:
Öğretmen, bugün “Zekat Vermesi Gereken Kişiler” ve “Zekatı Verilecek Mallar”
konularının işleneceğini söyleyerek hedeften haberdar eder. Ardından öğrencilerin grup çalışması yapabilmeleri için 5 kişilik heterojen gruplardan oluşan küme düzeninde oturmalarını sağlar. Öğretimde kullanılacak olan somut materyaller ve problem senaryoları öğrencilere dağıtılır.
DERSE GİRİŞ:
Derse, daha önce zekat vermiş kişilerin olup olmadığını sorar. Vermişlerse neden verdikleri, verilen şeyin cinsinin ne olduğu sorulur ve konuyla ilgili karşılıklı diyalog kurulur.
Alınan cevapların ardından öğretmen “şimdi elinizde bulunan materyalleri gruplar halinde size söylediğim şekilde kullanmanızı istiyorum” diyerek öğrencilere görevlerini duyurur.
DERSİ SUNMA:
Öğretmen ilk olarak öğrencilere, problem senaryosunu okuyarak problemi tanımaları ve problemle ilgili düşüncelerini ortaya koymaları için zaman verir. Ardından her bir grubun çözüm için düşüncelerini birbirleriyle paylaşmaları ve bu tartışma neticesinde problemi nasıl çözeceklerine dair bir plan oluşturmalarını ister.
Oluşturulan planın ardından öğrencilerden çözümlerini yaparken, kendilerine verilen ders kitabı, ilmihal ve Kur’an mealini kullanmaları söylenir. Bu materyaller yardımıyla
problem senaryosunda yer alan konuya ilişkin soruları, boş bırakılan yerlere cevaplamaları istenir. Son olarak problem durumunun çözümünün ardından öğrencilerden gruplar halinde çözümü açıklamaları ve tanımlamaları istenir. Öğrencilerin verdiği cevaplar doğrultusunda öğretmen konuyla ilgili tanımlamaları tahtaya yazar ve konunun özetini sunar.
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME:
Daha önceden hazırlanmış senaryo sorularının bulunduğu çalışma kağıtları öğrenciye dağıtılır. Her soruyu çözmeleri için öğrenciye zaman verilir. Daha sonra çözümler tahtada da yapılır. Böylece konu ile ilgili eksikliklerin giderilmesi ve yanlış öğrenmelerin düzeltilmesi sağlanmaya çalışılır.
EK-5: PROBLEME DAYALI ÖĞRENME YAKLAŞIMINA GÖRE HAZIRLANMIŞ SENARYOLAR
ÇALIŞMA YAPRAĞI 1.1 SENARYO 1
Ali bey küçük bir dükkan sahibiydi ancak kazancı ancak ailesini bile geçindirmeye yetmiyordu. Sürekli borç alarak maddi sıkıntılarını gidermeye çalışıyordu. Aradan günler, aylar ve yıllar geçtikçe Ali beyin kazancı arttı. Önce dükkanını büyüttü ve daha sonra ev aldı.
Artık büyük yatırımlar yapabiliyor ve bunlar sayesinde birikim yapabiliyordu. Bir gün aklına eski günleri geldi. Bir zamanlar kendisi gibi maddi sıkıntı çekip de zar zor geçinen insanların olabildiğini düşündü. Bu durumun ne kadar zor olduğunu bildiği için önceden kendisi gibi olan insanların aynı sıkıntıyı yaşamasını istemiyordu. Aklına bir arkadaşının dinimizde fakirlere yardım yapmanın öneminden bahsettiği konuşması geldi. Ancak ne yapması gerektiğini de bilmiyordu. Malından dinimize uygun olarak hangi çeşit yardımı yapabileceğini öğrenmek istiyordu. Bu konu hakkında düşündü ve araştırmaya karar verdi.
1) Sizce insanda, paylaşma ve yardımlaşma duygusu yaratılışında olan bir duygu mudur, yoksa sonradan mı kazanılan bir duygudur?
2) Sizce İslam dini yardımlaşma ve paylaşmaya ne derece önem vermiştir?
3) İslam dininde muhtaç olan birisine yapılan yardım çeşitlerini ve bunların ne anlama geldiğini araştırınız.
4) Muhtaç ve yoksul dışında yardım yapılabilecek kurum ve kuruluşlar nelerdir?
ÇALIŞMA YAPRAĞI 2.1 SENARYO 2
Mehmet bey devlet memuru olarak görev yapmaktaydı. Eşi de ev hanımıydı.
Ailesiyle birlikte Ankara’da yaşamaktaydılar ve oturdukları ev kiraydı. Bir gün başka bir şehirde yaşayan ve Mehmet beyden başka kimsesi kalmamış olan bir yakınının öldüğünü ve kendisine büyük miktarda miras kaldığını öğrendi. Ailecek bu duruma çok şaşırdılar. Dinine bağlı olan Mehmet bey kendisine gelen bu malın hakkı olan zekatını vermek istiyordu ancak bu güne kadar zekat verecek kadar zengin olmadığı için zekatın ne olduğunu, kendisinin zekat verebilecek durumda olup olmadığını ve kimlere zekat verebileceğini tam olarak bilmiyordu.
Annesi de tek başına yaşayan ve emeklisiyle kirada oturan yaşlı bir bayandı. Kendi kendine düşündü ve annesine vermenin mantıklı olacağına karar verdi. Hem kendisi zekatını vermiş olacaktı hem de annesi maddi olarak biraz rahatlayacaktı.
1) Sizce zekat nedir ve kimler verebilir?
2) İslam dininde zekat vermesi gereken kişilerde bulunması gereken şartlar nelerdir?
3) Sizce anne-baba gibi yakın akrabaya zekat vermek doğru mudur, kimlere zekat verilmelidir? Araştırınız.
ÇALIŞMA YAPRAĞI 2.2
SENARYO 3
Sinamettin amca köyde yaşamaktaydı ve geçimini hayvancılıkla sağlamaktaydı. Çok sayıda inekleri ve koyunları vardı. Sinamettin amcanın çocukları her gün koyunlarını ve ineklerini otlatmaya çıkarırlardı. Bunlardan elde ettikleri sütleri her gün satarlar, bir kısmını da peynir olarak satarlardı. Sinamettin amcanın Dursun isminde komşusu vardı. Dursun amca da geçimini tarımdan sağlardı. Her sene tarlalarına buğday, arpa gibi hububat ekerler ve mahsulu değirmene verip elde ettikleri ürünleri satarlardı. Her ikisi de ellerine geçen paralarla ailesinin geçimini sağlarlardı. Sinamettin amca Dursun amcayla konuşurken kazandıklarının zekatını vermek istediğini söyledi. Dursun amca da aynı düşüncedeydi. Her ikisinin de geçim kaynağı farklıydı. Zekatlarını nasıl verecekleri konusunda bilgi sahibi olmak istiyorlardı.
Ellerine geçen para ailesini geçindirmeye ancak yetiyordu. Bu sebeple köyün hocasına başvurup sormaya karar verdiler.
1) Sizce zekat sadece para olarak mı verilebilir? Başka ürünler üzerinden zekat olur mu?
2) Zekat verilecek malların özellikleri ne olmalıdır?
2) Sizce Sinamettin amca ve Dursun amcaya zekat farz mı?
3) Eğer zekat farz ise nasıl ve hangi miktarda zekat vermeliler? Araştırınız..
ÇALIŞMA YAPRAĞI 3.1 SENARYO 4
Furkan 9 yaşında ilkokula giden küçük bir çocuktu. Annesini 5 yaşındayken kaybetmişti ve babasıyla birlikte yaşıyorlardı. Babası da büyük bir şirketin yöneticiliğini yapıyordu. Babasının kazancı çok iyi olduğu için onu özel okula göndermişti. Bir gün Furkan’ın babası trafik kazası geçirerek hayatını kaybetti. Annesi olmayan Furkan küçük yaşta babasını da kaybederek yetim kalmıştı. Ailedeki yakın akrabaların yanında kalmaya başladı. Bu sırada resmi işlemleri de devam ederken babasının hayattayken yapmış olduğu birikimlerin hepsi ve kendisine ait olan iki adet evi tek çocuk olan Furkan’a kalmıştı. Amcası bu yüklü birikimi Furkan’ın geleceğinde kullanmak için saklamaya karar verdi. Evleri ise kiraya vererek buradan elde edilecek gelirleri yine gelecekte kullanmak için bankada saklamaya karar verdi. Ancak hesap yaptığında malının nisap miktarının çok üstünde olduğunu gördü. Bu kadar malın zekatının verilmesi gerekiyordu.
1) Zekat verecek kişide olması gereken özellikler nelerdir?
2) Sizce bu hikayede Furkan’ın amcası, Furkan adına zekat verebilir mi? Neden?
3) Furkan’ın amcası elde edilen bu gelirden, zekat dışında başka yardım yapmak isterse hangi tür yardımlar yapabilir? Araştırınız.
ÇALIŞMA YAPRAĞI 3.2 SENARYO 5
Yasin ve Saffet isimli çok yakın iki arkadaş aynı binada oturan çok yakın dostlardı.
Aynı zamanda ailecek sık sık görüşürlerdi. Bir araya geldiklerinde ise farklı dini konuları tartışırlardı. Çok iyi anlaşmalarına rağmen zaman zaman fikir ayrılığına düştükleri de olurdu.
Yine bir araya geldikleri bir akşam zekat, tartışma konusu oldu. Aslında zekat Allah’ın Müslümanlara farz kıldığı bir ibadetti. Ve tartışılacak bir yönü yoktu. Ancak Saffet bey kazancından zekat verme konusunda isteksizdi. Çünkü bunca yıl didinip zor kazandığı malından vermek istemiyordu. Her yıl zekat verdiği takdirde malının azalacağını savunuyordu. Aynı zamanda zekat alacak insanları da tembellikle suçlayıp herkesin kazancının kendisinin çabalamasıyla olması gerektiğini düşünüyordu. Yani kısaca zekatın faydalı olacağından çok zararlı olacağını söyledi. Yasin bey ise arkadaşının bu düşüncelerine oldukça üzüldü. Çünkü burada önemli olan İslam dini paylaşmaya çok önem vermekteydi ve aslında verdikçe azalmak yerine daha da artmaktaydı. Bunu arkadaşına anlatmak istiyordu.
1) Bu hikayeden yola çıkarak zekat ibadetinin neden farz kılındığını araştırınız.
2) Sizce zekat ibadetinin insana ne gibi faydaları olmaktadır? Araştırınız.
3) Sizce zekat ibadeti topluma neler kazandırır? Araştırınız.
ÇALIŞMA YAPRAĞI 4.1 SENARYO 6
Ayşe, Almanya’da doğup büyümüş ve Müslüman bir ailenin kızıydı. Ancak babasının yoğun işlerinden dolayı asıl vatanı olan Türkiye’ye hiç gelmemişti. Bu nedenle annesi ve babası dışında akrabalarını çok tanıma fırsatı olamamış aynı zamanda memleketinin adet ve geleneklerini hiç bilmeden 10 yaşına gelmişti. Her ne kadar orada bulunan Türklerle birlikte vakit geçirseler de Müslümanların çok olduğu ve özellikle akrabalarının olduğu bir yerde dini bayramları ve dini günlerin coşkusunu yaşama fırsatı olmamıştı. Babası o yıl izin almış ve Ayşe ilk defa Türkiye’de hiç görmediği ailesiyle bayram geçirecekti. Bu nedenle çok heyecanlıydı. Ancak dini bayramlar hakkında tam bilgi sahibi değildi. Bunları düşünürken ailesiyle birlikte yola çıktılar ve uzun bir yolculuktan sonra nihayet Türkiye’ye vardılar.
Akrabaları da onları toplanmış bir şekilde heyecanla karşıladılar. Bu sevinç ve sevgi paylaşımını gören Ayşe hayatının en güzel günlerini geçirdiğini düşündü. Ninesiyle tanıştı ve onunla çok güzel vakit geçirdi. Uzun uzun sohbetler ederken ninesine bayramları tam olarak bilmediğini ve ona öğretmesini istediğini söyledi. Hatta Müslümanların kutladığı başka güzel ve önemli günler de var mı diye sordu.
1) Müslümanlar sevinçlerini nasıl paylaşırlar?
2) Müslümanların sevinçleri dışında bir araya gelmelerini sağlayan başka günler de var mıdır? Araştırınız.
3) Müslümanların bir araya geldikleri günlerde hangi güzel duygular gelişir, aynı zamanda hangi olumsuz duygular yok olur? Araştırınız.