MET‹N ‹fiLEME ÖRNE⁄‹
H‹KÂYE HAR‹TASI
5. ÖLÇME VE DE⁄ERLEND‹RME
Kendini De¤erlendirme Formu’ndan yararlanarak ö¤rencilerin kendilerini
de-¤erlendirmelerini sa¤lay›n.
Ö¤rencilerinizi, çal›flma ka¤›tlar›n› ve gözlem formlar›n› kullanarak de¤erlendirin.
82 Türkçe Ö¤retimi
83
Ünite 4 - Okuma Ö¤renme Alan›
ÇALIfiMA YAPRA⁄I
1. Okudu¤unuz parçan›n ana fikri afla¤›dakilerden hangisidir?
A) Büyük küçük ay›rmadan, herkese iyilik etmelidir.
B) Aslanlar s›k s›k tuza¤a düfler, fareler onlar› kurtar›r.
C) Aslanlar fareleri yemezler.
D) Tuza¤a düflenleri kurtaracak birileri vard›r.
2. Okudu¤unuz parçaya göre: “Aslan, fareyi ... b›rakm›fl” cümlesindeki bofllu¤a afla¤›dakilerden hangisi gelebilir?
A) Özgür B) Yememifl C) Sevmifl D) Hofllanm›fl
3. Okudu¤unuz parçadaki aslan, tuza¤a düflünce kurtulmak için ne yapm›flt›r?
...
4. Aslan›n imdad›na kim yetiflmifltir?
...
5. Fare, aslan› tuzaktan kurtarmak için ne yapm›flt›r?
...
6. Okudu¤unuz parçada fare ve aslan›n özellikleri afla¤›dakilerden hangisi olabilir?
A) Fare ak›ll› ve sab›rl›, aslan öfkelidir.
B) Aslan sab›rl›, fare öfkelidir.
C) Aslan ve fare çok ak›ll› ve sab›rl›d›r.
D) Fare ve aslan çok güçlü hayvanlard›r.
7. “Bafllam›fl incecik difllerini iflletmeye” ve “Gelmifl ipin hakk›ndan k›t›r k›t›r” dizele-rinde anlat›lanlar›n yerine afla¤›dakilerden hangisi geldi¤inde anlam de¤iflmez?
A) Fare ipi k›t›r k›t›r kemirdi.
B) Farenin çok ince diflleri vard›.
C) Fare difllerini iflletmeye bafllad›.
D) Fare ipi diflleriyle kemirerek koparmay› baflard›.
8. “Sab›r, biraz da zaman” ve “Güçten, öfkeden daha yaman” dizelerinde anlat›lan› bir cümle ile siz nas›l ifade edersiniz?
...
...
9. Okudu¤unuz parça hangi amaca yönelik olarak yaz›lm›fl olabilir?
A) E¤lendirmek B) Ö¤üt vermek C) Bilgi vermek D) Yönlendirmek
84 Türkçe Ö¤retimi
Türkçe dersi içinde okuma ö¤renme alan›n›n ye-ri ve önemi
Türkçe dersinde bireylere “ana dilini kazand›r-mak” hedefine ulaflmada izlenen yol, “‹lkö¤retim Türkçe Dersi Program›” nda belirlenmifltir. Türkçe Ö¤retim Program›; dinleme, konuflma, okuma, yazma, görsel okuma ve görsel sunudan oluflan befl ö¤renme alan› üzerine yap›land›r›lm›flt›r. Oku-ma ö¤renme alan›; okuOku-ma becerisi, okudu¤unu anlama ve de¤erlendirme becerisi kazanma bile-flenlerinden oluflmaktad›r. Birey dünya görüflünü okuma ile geniflletir, bilgilerini okuma ile art›r›r.
Ba¤›ms›z ve anlayarak okuyan ö¤renciler, bütün konu alanlar›nda baflar›l› olabilirler. Yap›lan arafl-t›rmalar, kitap okuman›n çocuklarda genel biliflsel özelliklerin gelifltirilmesinde etkili oldu¤unu dile getirmektedir. Toplumu bilinçlendirmede en etki-li araçlardan biri olan okuma, ayn› zamanda insa-n›n s›k s›k baflvurdu¤u bir ö¤renim biçimidir. Bu ba¤lamda okuma, hem Türkçe dersinde hem de bireyin tüm yaflam›nda oldukça önemli bir ö¤ren-me alan› olarak görülö¤ren-mektedir.
Okuma e¤itiminin amaçlar›
Biliflsel, duyuflsal ve devinimsel boyutlu bir geli-flim süreci olarak da nitelendirilen okuma e¤iti-minin amaçlar›; anlamak için okuma becerisi ka-zanabilme, elefltirel olarak de¤erlendirme beceri-si kazanabilme, uygulama beceribeceri-sini (yaz›l› ma-teryalleri okuyarak anlat›m gücü) gelifltirebilme, okumay› zevkli bir al›flkanl›k biçimine getirebil-me, sözcük da¤arc›¤›n› gelifltirebilme fleklinde s›ralanabilir.
Okuma sürecinin bileflenleri
Okuma; materyalde verilen duygu ve düflüncele-rin çözümlenmesi ve de¤erlendirilmesi gibi fiz-yolojik, biliflsel ve duyuflsal yönleri bulunan kar-mafl›k bir süreçtir. Okuma süreci bileflenleri; du-yusal, alg›sal, ard›fl›k, deneysel, biliflsel, ö¤ren-meye dayal›, ça¤r›fl›ma dayal› ve duygusal (psi-kolojik) bileflenler olarak s›ralanmaktad›r. Gör-me, hat›rlama, seslendirGör-me, de¤erlendirme ve anlama gibi iliflkili eylemleri içeren okuman›n;
iletiflim, alg›lama ve ö¤renme süreci oldu¤u da söylenebilir.
Okuma e¤itimi süreci
Okuma e¤itimi süreci; okuma öncesi etkinlikler, okuma etkinlikleri ve okuma sonras› yap›lacak etkinlikler olmak üzere üç bölümden oluflmak-tad›r. Okuma öncesi etkinlikler; okunacak me-tinle ilgili önceki bilgileri etkin hale getirme, okuma amac›n› oluflturma, tahminlerde bulun-ma ve metni gözden geçirme, elde edilen so-nuçlar› ve bilgileri s›n›fland›rmad›r. Okuma et-kinli¤i; ö¤rencilerin okuma aflamas›nda, sözcük-lerin iflaretsözcük-lerini, bu sözcüksözcük-lerin kendi zihinle-rindeki tan›mlar›n› ve sözcük bilgilerini kullana-rak seslendirmeleridir. Okuma sonras› etkinlik-ler ise yan›t verme ve incelemedir.
Okuma türleri
Okuma türleri; sessiz okuma, sesli okuma, pay-laflmal› okuma, rehberle okuma, eflli okuma, ko-ro halinde okuma, metinler aras› okuma ve elefl-tirel okuma olarak s›n›fland›r›labilir.
Okuma ilgisi ve al›flkanl›¤› kazand›rman›n önemi
Bireylerin kendini, çevresini do¤ru biçimde alg›-lay›p içinde bulundu¤u sosyal çevreye uyum sa¤lamas› yönünden de okuma al›flkanl›¤›n› ka-zanm›fl olmas› önem tafl›maktad›r. Okuma al›fl-kanl›¤› hem etkiledi¤i hem de etkilendi¤i alanlar aç›s›ndan düflünüldü¤ünde çok yönlü bir eylem-dir. Bu al›flkanl›¤›n kazand›r›lmas›n› ve gelifltiril-mesini etkileyen etmenler okul, ö¤retmen, ço-cu¤un ilgi ve be¤enileri, aile bireyleri, arkadafl çevresi ve bunlar›n yan› s›ra içinde bulundu¤u dönem ve bu dönemin özellikleri olarak s›rala-nabilir. Bu ba¤lamda, çocu¤un ilgilerinin baz›
nesneler ve u¤rafllar üzerinde yo¤unlaflt›¤›, te-mel beceri ve al›flkanl›klar›n kazan›ld›¤› ve ge-lifltirildi¤i bir dönem olan ilkö¤retim y›llar›nda çocuklara okuma al›flkanl›¤›n›n kazand›r›lmas›
gerekmektedir.
1. Afla¤›dakilerden hangisi okuma e¤itiminin amaçla-r›ndan biridir?
a. Zaman doldurmak b. Bireysel doyum sa¤lamak
c. Entelektüel gereksinimleri karfl›lamak d. Sözcük da¤arc›¤›n› gelifltirmek e. Mesleki ilgiyi sürdürmek
2. Afla¤›dakilerden hangisi okuma sürecinin duyusal bileflenlerinin yeterliklerinden biridir?
a. Yaz›l› sembolleri görme ve iflitme b. Alg›sal yetenekleri kullanma c. Bilme, anlama ve düflünme
d. Okuma ve ö¤renme aras›ndaki iliflkiyi fark etme e. Dil ile konuflma aras›ndaki iliflkiyi fark etme 3. Afla¤›dakilerden hangisi okuma öncesi gerçeklefltiri-lecek etkinliklerden biri de¤ildir?
a. Okunacak metinle ilgili önceki bilgilerin etkin hale getirilmesi
b. Okuma amac›n› oluflturulmas›
c. Yan›t verilmesi
d. Tahminlerde bulunulmas› ve metnin gözden geçi-rilmesi
e. Elde edilen sonuçlar›n ve bilgilerin s›n›fland›r›l-mas›
4. Türkçe dersinde Oktay’›n; okuma s›ras›nda zihin-sel imajlar›n› kullanmas›, kendi kendini sorgulamas›
ve anlam› aç›kl›¤a kavuflturmas›yla ilgili etkinli¤i ger-çeklefltirmesi afla¤›daki okuma süreçlerinden hangisine örnektir?
a. Ak›c› okumaya
b. Anlamay› kontrol etmeye c. Yan›t vermeye
d. ‹ncelemeye
e. Tahminlerde bulunma ve metni gözden geçirmeye
5. Zeynep Ö¤retmen’in s›n›f›nda ö¤rencileriyle “Ka-rakterlerden hoflland›m/hofllanmad›m çünkü..., merak ediyorum neden.., olay hakk›nda flöyle düflünüyorum çünkü..., E¤er ben olsayd›m...” aç›k uçlu sorular›n› ya-n›tlamaya yönelik bir etkinlik gerçeklefltirmesi afla¤›da-ki okuma süreçlerinden hangisine örnektir?
a. Ak›c› okumaya
b. Anlamay› kontrol etmeye c. Yan›t vermeye
d. ‹ncelemeye
e. Tahminlerde bulunma ve metni gözden geçirmeye
6. Okuyucuyu, metinlerle kendi bireysel yaflam ve de-neyimleri aras›nda bir iliflki kurarak, okuduklar›n› sor-gulamas› ve yorumlamas› konusunda yönlendiren üst düzey okuma türü, afla¤›dakilerden hangisidir?
a. Sesli okuma b. Sessiz okuma c. Metinler aras› okuma d. Eflli okuma
e. Elefltirel okuma
7. Di¤er okuma türlerine göre daha az zaman harca-nan, okuma h›z›n›n art›ran ve anlam› çabuk kavramay›
sa¤layan okuma türü, afla¤›dakilerden hangisidir?
a. Sesli okuma b. Sessiz okuma c. Paylaflmal› okuma d. Eflli okuma e. Elefltirel okuma
8. Afla¤›dakilerden hangisi okuma al›flkanl›¤› kazand›r-mada etkili olan etmenlerden biri de¤ildir?
a. Ö¤rencinin okuma ilgisinin belirlenmesi b. Okumaya ayr›lan sürenin di¤er görsel iflitsel
araçlarla dengelenmesi
c. Ö¤rencinin içinde bulundu¤u dönem ve özellikle-rin belirlenmesi
d. Okuma al›flkanl›k düzeyinin belirlenmesi e. Okul, aile, ö¤retmen ve çocu¤un ilgi ve
be¤eni-lerinin dengelenmesi
9. Neden arayarak her fleyin aç›klanm›fl olmas›n›, kur-gusal olmayan› ve sonucu erken ö¤renmeyi isteyen okuyucu tipi, afla¤›dakilerden hangisidir?
a. Romantik b. Gerçekçi c. Entelektüel d. Estetik e. Paylaflmac›
10. Afla¤›dakilerden hangisi okuma h›z›n› olumsuz ola-rak etkileyen etmenlerden biri de¤ildir?
a. Sözcükleri tek tek okuyarak ilerleme b. Geri dönüfller yaparak ayr›nt›lara tak›lma c. H›zl› okursam anlayamam fleklinde flartlanma d. Gözün aktif yararlanma alan›ndan yararlanma e. Konsantrasyon kayb› yaflama
Kendimizi S›nayal›m
85
Ünite 4 - Okuma Ö¤renme Alan›
86 Türkçe Ö¤retimi
Anlam›yoruz Çözemiyoruz
OECD’nin 41 ülkenin ö¤rencileri aras›nda yapt›¤› arafl-t›rmada, Türk ö¤renciler son s›ralarda...
NEVSA ELEVL‹
EKONOM‹K ‹fl Birli¤i ve Kalk›nma Teflkilat›’n›n (OECD)
“ö¤rencilerin okulda edindi¤i bilgiler” konusunda yap-t›¤› araflt›rmada, Fin gençler, fen bilimleri, okuanla-ma alanlar›nda birinci, problem çözmede üçüncü, okuanla- ma-tematikte de Honk Kong’dan sonra ikinci s›rada yer ala-rak ortalamada en iyi dereceyi elde etti. Türk ö¤renci-ler 41 ülke aras›nda problem çözme alan›nda sondan beflinci, bilim alan›nda sondan alt›nc›, okuma-anlama-da sonokuma-anlama-dan sekizinci, matematik alan›nokuma-anlama-da okuma-anlama-da sonokuma-anlama-dan ye-dinci olabildi. Uluslararas› Ö¤renci De¤erlendirme Prog-ram›’n›n (PISA) 30’u OECD ülkesi, 41 ülkede, 15 yafl›n-daki 250 binden fazla ö¤renci üzerinde, gençlerin bilgi-lerini ölçmek için ikinci kez yapt›¤› 3 y›ll›k araflt›rmada Fin gençleri; Hong Konglu, Güney Koreli ve Japon genç-ler izledi. Tunuslu, Endonezyal›, Brezilyal› ve Meksika-l› ö¤renciler son s›ralarda yer ald›.
Kaynak:Milliyet Gazetesi, 08.12.2004.
Okumayan Türkiye ve Çocuklar
Herkesin paylaflt›¤›n› düflündü¤ümüz ‘Okuyan Türki-ye’ ütopyas›na, pefl pefle iki kufla¤›n yetifltirilmesi ve on-lar›n çocuklar›yla ulafl›labilir. Lütfen çocuklar›m›za haks›zl›k etmeyi b›rakal›m. ‹ster yoksul ister zengin, dünyan›n neresinde olursa olsun, her çocuk yetene¤i ölçüsünde okur...
MUSTAFA RUH‹ fi‹R‹N
MÖ ikinci yüzy›lda ‹skenderiye Kütüphanesi ile Berga-ma Kütüphanesi aras›ndaki yar›flBerga-ma hâlâ hayranl›k uyand›racak türdendir.M›s›r’da hüküm süren Ptoleme hanedan›ndan Epiphanes, yar›flmay› ‹skenderiye Kü-tüphanesi’nden yana kazanmak üzere Bergama’ya pa-pirüs sat›fl›n› yasaklam›fl. Bunun üzerine Bergamal›lar keçi derisinden parflömen yapmay› baflarm›fllard›. Geç-mifl ça¤larda kitap, kütüphane ve iktidar iliflkisinde bir-çok örne¤i hat›rlamak mümkün. Bunun nedeni ise ka-dim dünyada kitab›n statü belirleyen bir de¤er sembo-lü olmas›yd›. ‹nsan›n dünyay› yaln›zca kitaplardan ö¤-rendi¤i dönem çok geride kalsa da, yeni dünyada kitap taht›ndan inmifl say›lmaz.
Hiçbir medya okuma yazman›n 5 bin y›ll›k egemenli¤i-nin d›fl›nda olmad›¤› ve hiçbiri kitab›n yerini
tutamad›-¤› gibi, kitapla di¤er medya türleri aras›nda mahiyet
far-k› da vard›r. Burada kayg› verici olan, modern medya kuflatmas›n›n popüler kültürsüzlefltirme etkinli¤iyle in-san›n dünyay› yaln›zca medyadan ö¤renmesi e¤ilimi içine girmifl olmas› m›d›r? Evet! Kitab›n karfl›s›na med-ya, medyan›n karfl›s›na kitab› koymak yerine, iki ö¤ren-me yolunu paralel sürdürebilö¤ren-meyi ö¤renö¤ren-mek gereke-cektir. Bu ise okuma al›flkanl›¤› ve medya
okuryazarl›-¤›yla atbafl› gitmesi gereken örgün ve yayg›n bir mode-li gerektirir.
Günah Keçisi: Televizyon
Zaten, temel okuryazar bir toplum düzeyindeki Türki-ye’nin televizyonla karfl›laflmas›, okuma al›flkanl›¤›n›n ikincileflmesiyle sonuçlanm›fl oldu. Okuma al›flkanl›¤›
gelene¤i oluflmam›fl Türkiye’nin bu ba¤lamdaki tek gü-nah keçisi televizyon de¤ildir elbette. O halde burada ard›fl›k iki soru sormam›z gerekir: Niçin okumuyoruz?
Okumayan Türkiye sarmal› nas›l çözülebilir? ‘Niçin oku-muyoruz’ sorusunun flifahi gelene¤e ve yoksullu¤a, top-lumsal ve kültürel içeriksizli¤e, e¤itime, ekonomiye, za-mana, döneme ve medya ile iliflkili nedenleri bütün bo-yutlar›yla de¤erlendirmeden do¤ru bilgiye ulaflamay›z.
Ne yaz›k ki Türkiye parçalar üzerinden bütüne yönele-meyen bir atalet içinde. Bu yüzden Türkiye, okuma al›flkanl›¤› sorunu sahipsiz b›rak›larak gelece¤i tehdit alt›nda bir ülke durumundad›r.
Cumhuriyet döneminde temel okuryazarl›kla ilgili kök-lü ve devrimci at›l›mlara karfl›n, iflleve ve topluma yö-nelik okuryazarl›k ç›tas› zay›f kalm›flt›r. Bunun önce-likli nedeni ise medeniyet merkezli düflünce odaklar›-n›n d›fllanmas›, gelifltirilememesi ve buna ba¤l› olarak, bilgi üretiminin s›n›rl› düzeyde kalmas›d›r. Okuma al›fl-kanl›¤› düzeyinin düflük olmas› ülke ölçekli kültürel programla ve kültüre eriflme yollar›n›n yayg›nl›¤›yla da iliflkilidir kuflkusuz. ‹nsanî geliflme ve kültürel kal-k›nman›n ihmal edildi¤i toplumumuzda de¤er üret-mek yerine, haz›r kültür kal›plar›n› tüketme
al›flkanl›-¤› zihniyet tembelli¤ine yol açm›flt›r. Buna ba¤l› ola-rak, kültürel yo¤unlu¤un azalmas› süreci de h›zlan-m›flt›r. Türkiye’nin refah ve artan imkânlar› dikkate al›nacak olursa, insanî ve kültürel yönde ç›ta ortalama düzeyin efliklerinde kalm›flt›r.
Niçin okuma al›flkanl›¤› okumama al›flkanl›¤› sarmal›na dönüflmüfltür? Çünkü, kalk›nman›n insanî boyutu ihmal edilmifl, temel yoksullu¤un kültürel yoksunluk oldu¤u unutulmufltur. Çünkü, yoksulluk okuman›n engeli
de-¤il, yoksullu¤un dayatt›¤› kültürsüzleflmedir. Çünkü,
Yaflam›n ‹çinden
“
toplumun at›l›m yapmas›n›n temelinin kültür oldu¤u kavranamam›fl, ekonomik büyüme ve kalk›nma model-leri kültür temelinden yoksun kalm›flt›r. Sonuç olarak, yüzleflmemiz gereken Türkiye gerçe¤i, okumama al›fl-kanl›¤› gerçe¤idir.
Ö¤retmeyi Ö¤retmek
Ö¤retmeyi ö¤retemeyen e¤itim, kitab› sevdirememifltir, sevdiremez. Örgün e¤itim, okuma ilgisi, okuma davra-n›fl› ve okuma yetene¤i gelifltiren boyuta ulaflmad›kça, ne okuma sevgisi kazand›r›labilir ne de okuma al›flkan-l›¤›. Türkiye’de çocuk edebiyat› ö¤retimi okuma al›fl-kanl›¤›na dayal› sürdürüldü¤ü halde, yeni bir at›l›m ya-p›lamam›fl olmas›n›n nedeni de budur. Türkçe’nin te-mel becerileri yan›nda okuma kültürü ve okuma al›fl-kanl›¤› becerisini de kazand›rmak, zenginlefltirilmifl bir dil çevresiyle mümkün olabilir. Bu ise aktarmac›-ezber-ci gelenekle de¤il, çocuk öznenin ‘anlama ve kat›larak üretme’ sürecine dahil olmas› ile baflar›labilir.
Okuma al›flkanl›¤› paradigmas›n›n gelifltirilmesinde e¤i-tim belirleyici, dönüfltürücü ve a¤›rl›kl› paya sahiptir.
Ana felsefesi kültüre dayal› e¤itimi hem okul hem de hayat baflar›s›n› temel okuryazarl›k düzleminin üzerine ç›karmad›kça medya flikâyeti yayg›nlaflarak sürüp gider ve öngörüde bulunulmazsa sürüp gidecektir zaten. Ka-y›p y›llar›n telafisi mümkün olmad›¤›na göre, okuma ö¤retimi konusunda ne yapmal›? Önce, Türkçe ve ede-biyat ö¤retimini merkeze alarak hatta ilkö¤retimde Türkçe’nin mihver ders durumuna getirilmesi gerekli-dir. Yeni Türkçe program›n›n bu aç›l›m› sa¤layacak içe-rikte oldu¤unu düflünüyorum. Edebiyat ö¤retiminin edebiyat tarihi a¤›rl›kl› ö¤retilmesi yerine, ça¤dafl ede-biyat ve metin çözümlemeye dayal› olmas› da gerekir.
Bunun yan›nda, ders kitab›na ba¤›ml› ö¤retimden kur-tulman›n baflka yollar› da aranmal› ve bulunmal›d›r.
Günümüz çocuklar› lamba ›fl›¤›nda kitap okuman›n haz-z›n› bilmedikleri için iyi okur olamayacaklar›n› ileri sü-remeyece¤imize göre, ne yapmal›? Okur yetifltirme pro-jesini medya sonras› analizi de yaparak, ilkö¤retim ve ortaö¤retim sistemine dahil etmeliyiz. Okuma
al›flkanl›-¤›n›n zamana ve döneme ait nedenlerini dikkate alma-d›kça da ülke ölçekli okur yetifltirme projesi soyut bir teoriye dönüflmekten kurtulamaz.
‘Niçin okumuyoruz’ sorusunu flifahi gelene¤e, zihniye-te, yoksullu¤a abart›l› vurgu yaparak, zaten çok eskitil-mifl olan okuma al›flkanl›¤› tart›flmalar›n› umutsuz vaka haline getirmekten baflka bir ifle yaramaz. Okuma al›fl-kanl›¤› sarmal›n› yenileyici bir anlay›flla ‘Okuyan
Türki-ye’nin lokomotifi durumuna getirmek ise kültür temelli e¤itim felsefesine yaslanmakla mümkün olabilir.
Ö¤retmen ve Anne Baba
Ülke ölçekli okur yetifltirme projesinin özneleri ö¤ret-men, çocuk ve anne baba olmal›d›r. Önceli¤i okul öncesine, ilkö¤retim ve ortaö¤retime veren, okuma ye-tene¤ini gelifltiren bu proje, pedagojik a¤›rl›kl› olmakla birlikte, çocu¤un özneleflmesi, özgürleflmesi ve geliflim hakk›n›n gerçekleflmesine katk› vermesiyle de çok yön-lü bir insan yetifltirme projesi olmal›d›r.
Türkiye’nin okur yetifltirme projesini üç ana eksende düflünebiliriz. Bir: Çocuk geliflimi çerçevesinde Türkçe, edebiyat ö¤retimiyle çocuk ve gençlik edebiyat› mer-kezli okuma program›n›n haz›rlanmas› ve uygulanmas›.
‹ki: Medeniyet ve kültür tarihi merkezli okuma progra-m›yla ortaö¤retimde edebiyat, felsefe ve düflünce kla-siklerinin okutulmas›. Üç: Modern medyalar› merkeze alan medya okuryazarl›¤› program›n›n okul öncesinden ortaö¤retimin sonuna kadar örgün e¤itimde ders duru-muna getirilmesi.
Çocuklar›m›za okumay› ö¤retemeyen e¤itimden, dola-y›s›yla çocuklar›m›z okumuyor flikâyetinden ve sitemin-den kurtulman›n baflka yollar› da mutlaka vard›r. Yok-sullu¤u bahane etmek de eskisi kadar inand›r›c› de¤il.
Türkiye’de yoksullar›n paras› olanlardan daha çok ki-tap okudu¤unu da biliyoruz. Bu konuda ben de Hilmi Yavuz gibi düflünüyorum: Kitap okumak, bir al›flkanl›k ifli olmaktan çok, bir yetenek iflidir. Okuma ilgisini ve yetene¤ini ortaya ç›karan ilk koza aile, ikinci kurum ise okuldur. Türkiye’nin eksi¤i de okur yetifltirme e¤itimini aile, okul, kültürel çevre ve medyayla iliflkilendirmemifl olmas›d›r. Oysa bu konunun, kalk›nma modellerinden, ekonomik büyümeden, enflasyondan, kifli bafl›na dü-flen gelirden hiç de az önemde olmad›¤›n› da biliyoruz.
Okuyan Türkiye ütopyas›na iki kufla¤›n yetifltirilmesi ve onlar›n çocuklar›yla ulafl›labilir. Lütfen çocuklar›m›za haks›zl›k etmeyi b›rakal›m. ‹ster yoksul ister zengin, dünyan›n neresinde olursa olsun, her çocuk yetene¤i ölçüsünde okur. Okuma ö¤retilirse çocuk televizyonu da kitab› da okur. Evet, çocuk okur...
Mustafa Ruhi fiirin: Yazar, iletiflim uzman›, Çocuk Vakf› Baflkan›
Kaynak: Radikal Gazetesi, 14 Eylül 2006.
”
87
Ünite 4 - Okuma Ö¤renme Alan›
88 Türkçe Ö¤retimi
1. d Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Okuma E¤itimi ve Niteli¤i” bölümünü gözden geçiriniz.
2. a Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Okuma E¤itimi ve Niteli¤i” bölümünü gözden geçiriniz.
3. c Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Okuma E¤itimi Süreci”
bölümünü gözden geçiriniz.
4. b Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Okuma E¤itimi Süreci”
bölümünü gözden geçiriniz.
5. c Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Okuma E¤itimi Süreci”
bölümünü gözden geçiriniz.
6. e Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Okuma Türleri”
bölümünü gözden geçiriniz.
7. b Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Okuma Türleri”
bölümünü gözden geçiriniz.
8. d Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Okuma Al›flkanl›¤› ve
‹lgisi” bölümünü gözden geçiriniz.
9. c Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Okuma Al›flkanl›¤› ve
‹lgisi” bölümünü gözden geçiriniz.
10. d Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Okuma H›z›”
bölümünü gözden geçiriniz.
S›ra Sizde Yan›t Anahtar›
S›ra Sizde 1
Okuma ve okudu¤unu anlama becerisi, ilkö¤retim ba-sama¤›ndan bafllayarak gelifltirilmesi gereken temel be-cerilerdendir. Ancak Türkçe dersinde oldu¤u kadar
di-¤er derslerdeki baflar›y› da etkileyen bu becerinin ka-zand›r›lmas› ve gelifltirilmesi gerekmektedir.
S›ra Sizde 2
Okuma, materyalde verilen duygu ve düflüncelerin çö-zümlenmesi ve de¤erlendirilmesi gibi fizyolojik, biliflsel ve duyuflsal yönleri bulunan bir süreçtir. Görme, hat›r-lama, seslendirme fizyolojik; zihinsel olarak sürdürülen alg›lama, anlama ve de¤erlendirme ile ilgili süreçler bi-liflsel, okuma ilgi ve iste¤i ise duyuflsal bileflenleri olufl-turmaktad›r.
S›ra Sizde 3
‹lkö¤retim ö¤rencilerinde; okudu¤unu anlama si kazand›rmak, elefltirel olarak de¤erlendirme beceri-si kazand›rmak, uygulama beceribeceri-si kazand›rmak, yaz›-l› materyalleri okuyarak anlat›m gücü gelifltirmek, oku-may› zevkli bir al›flkanl›k biçimine getirmek ve sözcük da¤arc›¤›n› gelifltirmek amac›yla okuma e¤itimi ger-çeklefltirilir.
S›ra Sizde 4
Bilgilendirici metin türünün özelli¤i dikkate al›narak öncelikle, okunacak metinle ilgili önceki bilgiler etkin hale getirilir. Bu konuya iliflkin konuflma, film etkinli¤i vs. olabilir. Daha sonra okuma amac› oluflturulur. Tah-minlerde bulunma ve metni gözden geçirme etkinlikle-ri bitietkinlikle-rildi¤inde elde edilen sonuçlar ve bilgiler s›n›flan-d›r›l›r. Böylece okumaya haz›rl›k aflamas› tamamlan›r.
Okuma aflamas›nda ö¤rencilerin ak›c› okumas› için ge-rekli düzenlemeler yap›ld›ktan sonra anlamay› kontrol etmeye yönelik etkinlikler gerçeklefltirilir.Okuma son-ras›nda ise ö¤rencilerin konuya iliflkin fikirlerini belir-lemeye yönelik yan›t verme ve inceleme etkinlikleri gerçeklefltirilir.
S›ra Sizde 5
Ö¤rencilerin okuma geliflimlerini izlemek, okuma aksak-l›klar›n› belirlemek, çocu¤un telaffuzunu gelifltirmek amac›yla uygulanabilecek okuma türü, sesli okumad›r.
S›ra Sizde 6
Okuma al›flkanl›¤› kazan›lmas›n› ve bu al›flkanl›¤›n ge-lifltirilmesini etkileyen etmenler okul, ö¤retmen,
çocu-¤un ilgi ve be¤enileri, aile bireyleri, arkadafl çevresi ve bunlar›n yan› s›ra içinde bulundu¤u dönem ve bu dö-nemin özellikleri olarak s›ralanabilir. Ayn› zamanda okuma ilgisi ve al›flkanl›¤›n› etkileyen etmenler; baflar›, öz güven, aile, ev ortam›, ö¤retimsel etkinlikler, özel programlar, cinsiyet, zekâ, sosyo-ekonomik durum ve ilgidir.
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar›
Akyol, H. (2006). Yeni Programa Uygun Türkçe Ö¤-retim Yöntemleri.Ankara: Kök Yay›nc›l›k.
Belet, fi. D. (2006). Ö¤renme Stratejilerinin
Okudu-¤unu Anlama ve Yazma Becerileri ile Türkçe Dersine ‹liflkin Tutumlara Etkisi.Eskiflehir: Ana-dolu Üniversitesi Yay›nlar No: 1677.
Beyreli L., Z. Çetinda¤ ve A. Celepo¤lu. (2005). Yaz›l›
ve Sözlü Anlat›m.Ankara: PegemA Yay›nc›l›k.
Bloom, B. S. (1995). ‹nsan Nitelikleri ve Okulda Ö¤-renme.(Çev. Durmufl Ali Özçelik). ‹stanbul: Milli E¤itim Bakanl›¤› Yay›nlar›.
Carter, C., J. Bishop ve S. L. Kravits. (2002). Keys to Ef-fective Learning. 3nd. Ed. New Jersey: Printice Hall.
Cheek E. H., R. F. Flippo ve J. D. Lindsey. (1989). Rea-ding For Success in Elementary Schools. New York: Saunders Colloge Publishing.
Croy, S. (2002). “Technological and Non-technological Supports Aimed at Increasing Voluntary Reading: A Review of the Literature,” 07.12.2004 tarihinde
<//chiron.valdosta. edu/are/vol1no2/litrev/sandiC-roy. pdf/> adresinden al›nm›flt›r.
Danielson, K. E. ve J. LaBonty. (1994). Integrating
Danielson, K. E. ve J. LaBonty. (1994). Integrating